Wie of wat bepaalde nu wat opeens de favoriete buitenshuis bezigheid moest zijn? De maanstand? Sterrenbeelden? Joost mag het weten, ik dus tot nu toe nog niet.
Maar ik wist wel, het begint weer… Het knikkerseizoen dus.
Ik (Ben van de Duin) ben in 1943 in Heerlen geboren en heb in het centrum, de Geerstraat, tot mijn 11e/12e levensjaar gewoond. Mijn grootouders van vaders en moederskant woonden in de “rooie kolonie”; Meezenbroek. Verder woonden daar 4 broers en 3 zussen van mijn moeder en 1 broer en 2 zussen van mijn vader. Uiteraard met echtgenotes en een schare van neefjes en nichtjes van mij.
We brachten dus veel tijd door met familiebezoek, dus waar ik ook op straat was, ik speelde met de Meezenbroekse jeugd. Ik knikkerde graag, was verzot op knikkeren. Oké, ik geef het toe, was er verslaafd aan. Maar mijn grote probleem was, ik kon alleen niet knikkeren! En wat, spel is belangrijker dan de knikkers? Klinkklare onzin, zonder knikkers geen spel !
“Mag ik meedoen?”
Daar stond ik dan met mijn armoedig gevuld blauw linnen knikkerbuiltje en vroeg “Mag ik meedoen ?” Allemaal jongens met zakken vol knikkers, mooie grote glimmende kogels nonchalant in de hand. maar mijn vader, oom of kennis werkten niet op de koel. Naar ik begrepen heb kwam dat glimmend moois van de transportbanden daar. En ik?
Hooguit een verroest balleke wat ik nog had geprobeerd met schuurpapier,zand en koperpoets naar iets te laten lijken. Tegenvraag steevast “Heb je wel knikkers bij je?” Zogenaamd ongeïnteresseerde mijn knikkerbuultje bekijkend. “Natuurlijk” loog ik dan, de paar die ik had werden gecamoufleerd door een handje kleiknikkers,van mijn zusje. Maar van de buitenkant zag het tenminste nog naar iets uit. In het echte spel niets waard, hoorde je niet eens bij je te hebben bij die halve profi’s. Dus goed voelen wat ik tussen mijn vingers kreeg als ik alweer in moest leggen. Dan begon het, Ben gelukkig, maar nooit voor echt lang, knikkers op.
Ik verloor, Ik verloor altijd !!
Soms kon ik lenen. Maar ook toen gold al ” Voor niets gaat de zon op”. Dat betekende 4 lenen, volgende dag 6 terug.
Thuis gekomen dus voorzichtig bij mama vragen of zij nog ergens knikkers weet te vinden. ‘Heb je ze alweer allemaal verloren? Je had er zeker 10″. Ze begreep nooit dat je daar niet ver mee kwam. Ikke in ieder geval nooit.
Meestal hielp de schat me uit de brand, ze kende me immers. Zo, schuld kon ik dan aflossen, maar niet spelen de volgende dag. Hoe ik dat vaker oploste? Ik schaam me diep, maar zal het vertellen.
Het verkoopeiland in de Hema
Ik zat toen op de Nutsschool in Heerlen, en de Hema was dichtbij. Die had 3 in- /uitgangen, waarvan 2 tegenover elkaar lagen. Precies daartussen een verkoopeiland met speelgoed en in het midden de verkoopster. Maar in de knikkertijd waren er rondom haar bakken met wel duizenden knikkers leek mij. Ze glommen en glansden je verleidelijk tegemoet, tja.. wat doe je dan in je pure wanhoop? Goed geraden dus, Raadhuis-kant erin, wachten tot de kassier afgeleid was met een klant.
Snelle greep en bij de Dr. Poelsstraat er uit, viel niet zo op, was een drukke straat. Had ik van die dubbeldikke in mijn snelle greep te pakken was dat echt geluk,kon ik immers voor 2 normale ruilen.
Mijn kleptomanische neigingen duurde maar een knikkertijdje lang. Spijt? Nee, niet echt, En een jeugdtrauma heb ik aan mijn knikkertijden gelukkig niet overgehouden.
Klik op linksstaande QR-code. Print de QR-code uit en hang deze op. Door te scannen met een telefoon komen bezoekers direct uit bij dit verhaal.
De Hema betekende voor mij: een ijshoorntje met chocotop. Verwonderd keek ik toe als zo’n bolletje ijs in vloeibare chocolade werd gedoopt wat direct hard werd. Toen had ik nog nooit van chocoladecouverture gehoord.
De Hema, ook in de jaren 60 was geliefd bij de Heerlense lagere school jeugd en anderen. Daar kon je ‘goed
klauwen’ , werd onder elkaar gezegd. Bij V & D liepen winkelresjersjes rond, net als bij de Kape en Schunck, ook dat wisten we via overlevering. En als die je te pakken kregen was je de pineut zei men. Ik was er een van, en het klopte. Bij de Hema waren ze nog niet zo ver; hoogstens een boze of gesjokte verkoopster die jou toch nooit kon inhalen. Als 10 jarigen waren mijn vriendjes en ik daar dus kind aan huis. Ben van der Duin heeft voor ons het pad geeffend lees ik. Nog bedankt Ben! Groet, Lei.
Maar Lei, IK heb het pad niet ge-effend hoor, het is mij toendertijd ook maar voorgedaan door schoolgenoten, vriend(jes)(innetjes) enz. die je wegwijs maakten hoe je dat het beste kon aanpakken, “meepakken” is in dit geval dus beter uitgedrukt.
Mijn periode van kleptomanische neigingen heeft maar een paar knikkerseizoenen geduurd, en ik was een angsthaas, dus zo vaak ook weer niet. Dan was ik echt wanhopig en ten einde raad. Haha Maar ook de Hema heeft vanwege dit, voor hun, onbedoelde winkelen beveiliging ingesteld. Zogenaamd onopvallend. Pff, vanwege, 2 stevig gebouwde mannen die met argusogen kijkend, handen op de rug, de hele dag drentelend door de Hema liepen?
Iedereen wist dat dat dus geen inkopende huisvaders waren.
Trouwens, eigenlijk moet ik H.E.M.A. schrijven, het is immers de afkorting voor Hollandsche Eenheidsporijzen Maatschappij Amsterdam.
Naar een idee van 2 joodse zakenmannen, en de Bijenkorf die ze met hun idee benadert hadden, zag daar in die crisisjaren wel brood in en heeft dus in 1926 de eerste Hema in de Kalverstraat te Amsterdam ge-opend. Het was(is?) dus een dochteronderneming van de Bijenkorf
m.vr.gr. Ben
En die Eenheidsprijzen hielden in dat alle prijzen eindigden op een 0 of een 5. Dus geen lokkertjes als ƒ 14,99 en ƒ 3,49 maar ƒ 15,- en ƒ 3,50. Zou dat nu nog zo zijn? Ik denk het niet en vraag me zelfs af of de huidige eigenaar (dat is niet meer de Bijenkorf) de eigenlijke betekenis van die vier letters kent. Verkochten ze toentertijd, naast knikkers en ijs ook (de later zo beroemde) rookworst? Ik weet dat niet meer.
Volgens mij is die worst van iets later datum. Maar nu niet meer weg te denken. Ik hield van de HEMA vanwege de echte tompoezen (-oucen?), die met dat roze glazuur en de echte pudding, niet te verwarren met die banketbakkersroom of zoiets van nu. Die echte. Het rook ernaar en als je er thuis een kreeg, dan at je eerst met veel aandacht het bovenste (bladerdeeg?) gedeelte op. Dat met die roze glazuurlaag of ik schraapte het glazuur er met mijn lepeltje vanaf. Vervolgens lepelde je met kleine hapjes, want anders had je er niet zolang van, de gele volle pudding op en dan restte nog de zachtgeworden half met puddingdoordrenkte onderkant, die inmiddels wat slap geworden was. Heerlijk. En dan de nasmaak. Volgens mij kostten ze toen een gulden voor vijf of zes stuks. Bedenk ineens, dat ik dat met die laagjes ook deed met pennywafels, die kon je echt nog laag voor laag opeten.
Overigens ga ik nog steeds naar de HEMA. in iedere stad waar er een is, als ik iets moet hebben. Vaak kom ik zonder iets eruit, maar je kunt nooit weten. Op de een of andere manier voelt dat vertrouwd en wat ze verkopen is nog steeds degelijk, denk ik. Er is er zelfs eentje gekomen hier, in Stiens, waar ik sinds 1995 woon. Ik vind het een aanwinst. Nostalgie? Het “HEMA-plein” in Heerlen (is dat de officiële naam?) was ook wel handig, kon je lekker fietsen, als er niet teveel auto’s waren. Het mooiste was dat, als de politiekapel er speelde, prachtig in gelid, die met die “doedelzakken” wat kon ik daarvan genieten. En ik had die kapel al lang gehoord en ze daarna al zien vertrekken vanuit het politiebureau bij ons uit de buurt na m’n 9e denk ik, toen werd dat gebouwd. Daarvoor was het, dacht ik, op de Akerstraat.
Het ijs was inderdaad lekker en het gebak een succes. Soms, met Pasen of zo, moest je weleens wat afhalen of meegaan om ook wat te dragen. Verschrikkelijk was dat, want er stonden gigantische rijen en voordat de nummertjes ingevoerd werden, zag je hoe sommige, meestal, vrouwen heel slinks van helemaal achteraan naar opvallend vooraan kropen, vriendelijk kijkend, maar zeer kordaat. Als we tegenwoordig in de schouwburg zijn, vind ik het heel prettig, als mijn vrouw de drankjes haalt. Weet ik zeker, dat ik i.i.g. de helft van mijn glaasje wijn rustig kan drinken. Heb ik in de HEMA geleerd.
Hallo Wim,
Wat een prachtig verhaal! Veel is voor mij herkenbaar, al was ik geen stadsmens maar een mühlepiek. Uiteraard kwamen wij ook wel eens in de Hema, maar ik heb toch de meeste herinneringen aan het plein zelf: het Hemaplein. Tegenwoordig heet dat het Raadhuisplein en ik kan er vanaf ons appartement op uitkijken. Wel weet ik nog dat er vroeger ook de kermis stond o.a. de bokstent. Was destijds een grote sensatie. Ook werd het wel eens in de winter ondergespoten, zodat we er konden schaatsen.