De komst van de Tarcisiusschool (1)

“Toen mijn familie op 12 december 1953  van de Prinses Christina wijk in Heksenberg naar de Burgemeester Waszinkstraat in Bekkerveld verhuisden kwam ik op de St. Aloysiusschool aan de Laan van Heuvel tot Westervlier terecht. Uiteraard een Jongensschool. Mijn zus en alle meisjes uit de buurt gingen toen naar de bruin geverfde houten R.K. Mater Dei Meisjesschool aan de van Sonsbeeckstraat. Als leerling hoorden wij al spoedig een gerucht: er komt een nieuwe school.” Samen met  Jacques van Mastrigt kijken wij terug naar de komst van de Tarcisiusschool.

De school zou gebouwd worden aan de Aarweg, zo’n beetje voor Heerlen het einde van de wereld. Vlak bij het oude H.K. van de St. Hubertusgroep voordat deze in 1957 naar de Benzenraderweg verhuisde.

Het tijdsbeeld in 1954
De Lange Jan en de KVP heersten over Heerlen. De Lange Lies(1953) kwam net kijken. In die tijd hield de bebouwing van Heerlen op bij de Benzenraderweg en de Burgemeester Waszinkstraat. Op de plek waar nu de wijken Hezerveld en Aarveld liggen waren weiden, klavervelden en graanakkers, vol met akkeronkruiden zoals klaprozen en korenbloemen maar ook zeldzame zoals de bolderik en het spiegelklokje(vrouwenspiegel). De hamsters waren nog geen bedreigde diersoort. De Welterlaan was er wel al, bestraat met kinderkopjes tot aan de Pijnsweg. De autowegen waren er uiteraard nog niet.

Het straatbeeld in de wijk Bekkerveld werd bepaald door de bakker van Birgelen met zijn bakfiets, de groenteboer en de roodharige melkboer Franssen van de Eurenderweg die met paard en kar aan huis bezorgden. De kolenboer en de bezorgdiensten van de Mijnen leverden de kolen om te stoken tijdens de winter, in zakken aan huis af. De bestelde  hoeveelheid kolen werd in mud uitgedrukt. Er was keuze uit diverse kwaliteiten zoals antraciet, nootjes 4, eierkolen of briketten.  De zakken werden op de rug gedragen en  door het kelderluik afgestort en zo kwam de brandstof in de kolenkelder terecht. De lege zakken werden weer meegenomen. Zo hier en daar vooral bij armere mensen en boeren werd schlamm afgeleverd, een blubber van kolengruis waarmee goedkoop gestookt kon worden. Dit werd met paard en kar thuis voor de deur op het trottoir gekiept.  Als er tenminste al een trottoir was.

Veel boerderijen in Benzenrade en Vrusschemig waren nog niet aangesloten op het riool. Het afvalwater liep zo langs de straat. Verder zag je de schillenboer, de “scharensliep” en de “lommelenboer”. Ook Van Gend en Loos en de brouwerijen bezorgden nog met kar en paard. Auto’s waren zeldzaam. Als er al een geparkeerd stond er een meute jongens om heen met nieuwsgierige blikken. De populariteit van de auto werd afgemeten naar het aantal kilometers per uur dat op de kilometerteller was aangegeven.

Bij het NS-station was de stoomlocomotief met kolenwagons een normaal beeld. De laatste tram Heerlen Kerkrade zijn laatste rit had gemaakt op 14 mei 1950. Maar op de Akerstraat lagen de tramrails er nog steeds. Het plaatselijk openbaar vervoer was de bus van de L.T.M. (Limburgse Tramweg Maatschappij). Daarnaast had je ook nog de I.A.O. wat niet “Instappen Anders Ophoepelen” betekende maar Internationale Autobusonderneming. Het buitenland was Duitsland, aan de grens moesten de passagiers de bus uit en werden ze gefouilleerd op het smokkelen van boter of koffie. Daarna kreeg je een stempel in je pas. Dan kwam je in Aken aan, de stad lag nog vol met puinhopen uit de Tweede Wereld Oorlog.

De nieuwe school
Nu terug naar de Aarweg in 1954. Daar reden 10 jaar daarvoor nog de Amerikanen ter bevrijding met tanks Heerlen binnen, zo uit de velden en akkers van Hoeve de Aar. En op die ruige plek kwam onze nieuwe school.

De school had twee verdiepingen. Bij de opening in 1955 werd er in de aula  een omstreden beeld van St. Tarcisius gemaakt door beeldhouwer Tummers geplaatst en ingewijd, dat spoedig de oneerbiedige bijnaam “ de sprinkhaan” kreeg. Ik kwam op de eerste verdieping in een klas terecht, zat aan het raam. Door de ruiten zag je het voetpad naar de Weltervijver en Welten  en de koeien die naast de school liepen te grazen in de wei.

“Homo sapiens non urinat in ventum”
De sanitaire voorzieningen van de nieuwbouw waren stukken beter dan op de St. Aloysiusschool, daar was er een open urinoir buiten op de speelplaats. En als het flink waaide leerde je proefondervindelijk het Latijnse spreekwoord “Homo sapiens non urinat in ventum” ( een wijs man plast niet tegen de wind in) kennen. Op de Tarcisius waren de toiletten gelukkig binnen. De nieuwe school had ook de beschikking over een stencilapparaat, waarmee in een paarse kleur “gedrukt” kon worden. Ook de lokale middenstand profiteerde van de komst van de school.

Snoepen
En dan is niet bedoeld de Coöperatieve winkel van ODB (Ons Dagelijks Brood) aan de Lintjensstraat, de Spar van familie Rompen aan de Bekkerweg (Kopen bij de Spar is, sparen bij de koop) of de Végé(Altijd 10%) op de  hoek van de Benzenraderweg en de Mgr. Savelberghstraat. Maar het aan de overkant van de Végé gelegen het snoepwinkeltje van Spijkers, beter bekend als Spiek. Drommen leerlingen -uiteraard gekleed in korte broek- stonden te wachten om nog voor school een stuiver te besteden aan een kauwgum van Bubble Joe met stripverhaaltje of twee Belga’s. Ook voor 1 cent was je welkom om een toverbal te kopen.

Verder was er een keuze uit likzout, stroopsoldaatjes, zoethout en oranje en roze eetpapier. Op enige leerlingen na die van ver kwamen en met de fiets mochten komen, kwam iedereen te voet naar school. Zelfs Maarten, de zoon van de geneesheer-directeur Mastboom van de Vroedvrouwenschool kwam helemaal van Imstenrade te voet naar school.

Onderweg naar school in de winter waren er gigantische glijbanen op straat en de speelplaats. Je stond in de rij om na een aanloop 20 meter te glijden. Na school ging je sleeën boven vanaf de Bongaertslaan omlaag tot de Fransiskusweg. Dit ging goed tot de notabelen van de Bongaertslaan zich er bij de Gemeente over beklaagden en er met zoutstrooiers een eind aan gemaakt werd.  Gelukkig waren er nog andere mogelijkheden zoals naast de Welterlaan  tot onder aan de Geleenbeek of op de “Bende”.

In deel twee komt de verbondenheid tussen school en de kerk meer ter sprake.