Bron: Privé collectie | Rapport 6e klas

Veranderingen op ‘mijn’ Molenberg eind jaren ’50

Sinds mijn recente eerdere bijdragen aan Heerlen Vertelt blijven almaar herinneringen opduiken aan mijn mooie Molenbergse jaren (van 1950 tot ongeveer 1973). Voor mij aanleiding weer eens wat uit die periode neer te schrijven, waarmee ik hopelijk ook anderen een plezier kan doen.

Bron: Rijckheyt.nl | Luchtfoto van de Molenberg. Op de voorgrond links de Broederschool. In het midden de Kerkraderweg.
Bron: Rijckheyt.nl | Luchtfoto van de Molenberg. Op de voorgrond links de Broederschool. In het midden de Kerkraderweg.


De Broederschool, blijvende bron van inspiratie

Naast mijn ouders hebben de nonnen van de kleuterschool bij de O.L.V.-kerk, maar vooral de broeders aan de Kerkraderweg in belangrijke mate bijgedragen aan een solide basis voor mijn verdere leven. Hierna hebben de paters Franciscanen van het St. Bernardinuscollege het allemaal nog eens dunnetjes overgedaan. Roomse pedagogiek is mij vroeger als het ware met de paplepel ingegoten.
Vooral de broeders waren op veel gebied hun tijd vér vooruit. Om dit met een klein voorbeeld te illustreren, voeg ik hierbij een deel van mijn schoolrapport uit de 6e klas. Het was niet gewoon rekenen en taal die je werden bijgebracht, maar veel meer dan dat. Het valt me nu trouwens op dat ik toen voor spreken en geschiedenis maar matige punten had. Dan te bedenken dat ik al vanaf mijn prilste jeugd kan praten als Brugman en een geheugen heb als dat van een olifant voor mijn láng voorbije jaren op Molenberg…

Toch een kritisch nootje over de Broederschool. In de hoogste klassen werd ter verhoging van de leerprestaties niet alleen gewerkt met de voor die tijd gebruikelijke vlijtkaartjes, maar ook met een soort prikbord waarop zich allerlei gekleurde prikkertjes bevonden. Dit bord hing vóór in de klas tegen de muur, voor iedereen heel duidelijk zichtbaar. Bij een goede beoordeling ging in het rijtje van jouw naam het rode, blauwe of anders gekleurde prikkertje een of meer plaatsen vooruit.
Wanneer je dit beoordelingssysteem als leerkracht anno 2012 nog zou hanteren, kreeg je meteen bezoek van én de Raad voor de Kinderbescherming én de Jeugdzorg én al die andere instellingen, die worden geacht het jeugdig zielenheil anno nu te bewaken…

Bron: Privé collectie | Rapport 6e klas
Bron: Privé collectie | Rapport 6e klas

Telefoon en televisie doen hun intrede
In diezelfde tijd kregen wij thuis in korte tijd telefoon (nr. 3772) en televisie, een Philips natuurlijk.

Een van de eerste gesprekken die mijn moeder, een oud-onderwijzeres, destijds heeft gevoerd was met mijn toenmalige klassenleraar van de H.B.S. Een nogal pittige discussie die ik vanuit onze gang kon volgen en tegenwoordig ongetwijfeld in de categorie ‘slecht nieuwsgesprek’ zou vallen. Het heeft uiteindelijk wel geholpen.

Na in 1956 nog bij iemand in onze straat te hebben gekeken naar het Wereldkampioenschap voetbal (met de Braziliaanse balgoochelaars Pele, Garincha en Didi), kregen wij twee jaar later zelf televisie. Een tweetal mensen van V & D was hiervoor speciaal uit het centrum van Heerlen naar Molenberg ‘gereisd’. Een om op het dak te klimmen voor het uitrichten en bevestigen van de tv-mast en een mijnheer Guffens voor ‘de administratie’. Wij konden toen vijf zenders ontvangen: een Nederlandse, twee Duitse en twee Belgische (Vlaams en Waals). Bij mistig weer soms ook nog een Noord-Franse….. Ik geloof trouwens dat wat later sommige mensen met een draaibare antenne op het dak nóg meer zenders konden ontvangen. Schotelantennes waren destijds nog een onbekend fenomeen. Hoe dan ook, in mijn beleving kwamen we – in tegenstelling tot nu met tegen de honderd ‘kanalen’ – ogen en oren tekort.

De allereerste film die ik (in zwart-wit) op tv zag, was die over de jonge Oostenrijks-Hongaarse keizerin Sissi uit 1956. Prachtig vertolkt door Romy Schneider, de droom van elke toenmalige adolescent, maar vooral van hun vaders, opa’s en andere oudere jongeren.

“Waarom lezen jullie geen boek?”
Een heel andere ervaring uit mijn begintijd van de tv vergeet ik ook nooit. Terwijl wij op een avond naar het (enige) NTS-journaal kijken, wordt aan de deur gebeld. Het is een pater van ‘het Bernardinus’ die onaangekondigd op huisbezoek komt. Ondanks de afwezigheid van onze ouders komt hij toch binnen en installeert zich in ‘de hoofd van de gezinsstoel’. Het eerste wat hij zegt, is – ik citeer – “ Zet dat ding (bedoeld is de tv) maar uit, dat is toch alleen maar een landen en opstijgen van vliegtuigen met het schudden van handjes. Waarom lezen jullie geen goed boek?” Einde citaat. Indachtig deze indrukwekkende woorden vraag ik mij de laatste tijd vaker af, of er een halve eeuw later iets wezenlijk is veranderd in de beelden van het NOS-journaal ? Ja, misschien nóg meer vliegtuigen met nóg meer handen schuddende wereldleiders of andere beroemdheden…

Ingezonden verhaal

Als lezer van HeerlenVertelt.nl zal het vaak voorkomen dat u gebeurtenissen, locaties of gebouwen herkent. Wanneer u graag zelf een verhaal hierover wilt schrijven en insturen kan dit natuurlijk!

13 gedachten over “Veranderingen op ‘mijn’ Molenberg eind jaren ’50”

  1. Hallo Hans,
    Mooie herkenbare verhalen van de Molenberg en in het bijzonder van de Broederschool. Waarvoor dank. Afgelopen woensdag is “meester Stijfs”, die iedereen wellicht nog vers in het geheugen heeft, op 86-jarige leeftijd overleden. Was een fijne vent. Heb hem na de schooltijd nog diverse keren mogen ontmoeten. De Broederschool is hem veel dank verschuldigd!

  2. Hoi Hans,
    Wat een veranderingen in de jaren 50 he. Moesten we het in het begin doen met een krakende radio, kwam er weer een nieuw medium: De tv!
    Onze eerste werd geleverd door de firma Meulenberg. Tv uit de doos, geplaatst op een hiervoor speciaal aangeschaft tafeltje ( alles moest natuurlijk wel een beetje stijl hebben he ) en toen twee monteurs het dak op om de antenne te plaatsen. Dan in de woonkamer de zg. ” klok ” geplaatst, een apparaat waarmee de antenne kon worden gedraaid.
    Het werkte allemaal super; wij hadden als kind al snel door hoe je het beste beeld kon krijgen terwijl pa en ma in het begin nog wat huiverig waren voor de nieuwe techniek.
    Tegenwoordig worden de ukkies grootgebracht met i-phones, i-pads en pc-s, terwijl deze nieuwigheden bij de “ouderen” wat langzamer doordruppelen.
    Ik vraag me wel eens af wat er nou precies allemaal is veranderd…
    Groetjes.

  3. Tja, Meester Stijfs. Bij hem in de tweede klas gezeten (1957). Hij gaf, als buitenschoolse activiteit, ook zangles de “Scola Cantorum”. Als je die gehad had, mocht je op het jongenskoor van Herman Souren., waar ik lange tijd gezongen heb.

    Ik ben in 1950 in de Staringstraat (79) geboren en vandaar uit rond 1955 naar de Kerkraderweg ( flats) verhuisd

  4. Beste Hans,
    Ontroerd las ik zojuist je verhalen over de Molenberg, de Broederschool, Bernardinus. Ik heb precies hetzelfde traject gevolgd en ik herkende alles wat je schrijft. Ik ga dat dus niet herhalen. Wij woonden met ons gezin aan de voet van de Molenberg, dus eigenlijk woonden we helemaal niet op de Molenberg maar in wat wel werd genoemd “het villapark”, de Caumerdalschestraat (jazeker met ‘sch’) om precies te zijn:-) Maar deel uit makend van de OLV parochie (Pietje van Oppen, zegt dat iemand nog iets, die zei altijd ‘niewa’ tijdens zijn godsdienstlessen), schoolgaand naar de kleuterschool (Juffr. Lejeune), en daarna de welkbekende Broederschool waar ik van klas 1 t/m 6 het genoegen had om te vertoeven bij de heren: Martinus, Stijfs, Souren, Balthasar, Arnoldus en Arnoud. En dan heb ik de 6e nog een jaartje overgedaan bij Firminus, ik was niet zo’n slim jongetje al is het later allemaal op z’n pootjes terecht gekomen. Het was -zeker in retrospectief- een fantastische tijd. We speelden de musical ‘Perlefine’, iets met een parel in een oester en ik was gotsamme de Engelbewaarder. Opgetreden in de oude Heerlense schouwburg in de Klompstraat. We wandelden de avondvierdaagse en bewonderden altijd de OVS’ers met hun klakkend klinkende ijzeren hakken. Hoe kwam ik op deze site? Door te googelen naar jongenskoor St.Gregorius. Blauwe stropdasjes, met 1, 2 of 3 sterren, wat een tijden. En Herman Souren die af en toe een mep uitdeelde met de achterkant van zijn zegelring. Auw, dat deed zeer maar het was desondanks een toffe peer. Wat een engagement, kom daar nu nog maar eens om. We zijn met onze hele 3e klas nog naar zijn huwelijk geweest, ik zat toen bij hem in de klas. Een jaar later (1958 denk ik) zat ik bij ‘zijn’ jongenskoor ‘St. Gregorius’. Wat een ervaring en wat heb ik daar veel geleerd. Ik was sopraan en samen met Huub Vliegen en Theo Koster waren wij de voorzangers. Huwelijksmissen, kerstnachten, we gingen ervoor. Wat een tijd. Helden waren we wanneer onze ouders ons opwachtten na een schitterend gezongen 4-stemmige mis samen met de tenoren en de bassen van het mannenkoor en met Jan Vroomans achter het orgel.
    Nu zit ik hier achter mijn laptop in Frankrijk waar ik woon sinds 2003. Limburg, Heerlen, Molenberg. Elke keer dat ik in Nederland ben ga ik er even kijken en voel ik mij er direct weer thuis.

    1. Hallo Fons,

      Op de lagere school zat ik alle jaren bij jou in de klas. Het rijtje onderwijzers heel bekend.
      Ook juffrouw Lejeune, die was ivm de bouw van de kleuterschool tijdelijk op de broederschool. Tweede klas kleuterschool in de nieuwbouw aan de Gerard Bruningstraat.
      Namen van leerlingen die ik me zo invallen zijn: Jo Hermanns, Paul Beekman, Hans Gadiot, Frits Brand, Funske Leenen, ? van Banning (zoon van de burgemeester van Geleen), ? Wintgens, Joop de Jong, Paul Dirks, ? Vliex, ? van der Heyden.
      Op de derde klas inderdaad naar de bruiloft van “meester Souren” Ik zat ook bij Gregorius en heb zelfs een keer een eervolle vermelding gekregen van Schola Cantorum.
      Souren kon vanuit het dirigeren in een beweging een oorvijg uitdelen.
      Theo Koster speelde ook dwarsfluit meen ik.
      Broeder Arnoldus was maar een jaar op de Broederschool, hij schreef ook jeugdboeken.
      Alles bij mekaar toch een leuke tijd geweest.

    2. Beste Fons,
      Heel leuk dat jij, als vertegenwoordiger van die ‘andere’ Molenberg, ook reageert. Ik kan me jou en jullie gezin onmiddellijk weer voor de geest halen. Wanneer ik een enkele keer nog wel eens in Heerlen kom, parkeer ik mijn auto altijd vlak bij jullie (vroegere?) woning om vervolgens langs ‘het Bernardinus’ richting centrum te lopen.
      Jij en ik schelen in leeftijd drie jaar, maar in de jaren ’50 maakte dat nogal wat uit. Terwijl jij nog bij meester Souren de sterren van de hemel zong, ging ik al naar de VeeKaa, de voorbereidende klas. Heb in ’63 niet alleen dé Elfstedentocht bewust meegemaakt, maar ook het 50-jarig jubileum van datzelfde Bernardinus. In oktober dit jaar wordt alweer het 100-jarig bestaansfeest gevierd! Heb overigens altijd een haat/liefdeverhouding gehad met mijn HBS-tijd waarin de hormoontjes mij door de keel gierden. Over ‘Perlefine’ gesproken…….
      Tot slot nog dit. De opsteltitel voor mijn eindexamen Nederlands in ’64
      luidde: ‘De moderne communicatiemiddelen brengen de mensheid al maar dichter bij elkaar, onze naaste buren kennen wij nauwelijks’. Ik vraag me in dit verband wel eens af of er, na bijna een halve eeuw en met al die social media, sedertdien iets wezenlijk is veranderd……☺
      Met hartelijke groet, Hans.

    3. Een kleine aanvulling op pastoor “Pietje” van Oppen: tijdens een van zijn lessen hebben we met een aantal klasgenoten zitten tellen hoe vaak hij “niewa” zei. Wij kwamen in de korte tijd dat hij lesgaf tot 61 maal.

  5. Hallo Fons,
    Ik ging vroeger met mijn vader mee als hij bij jullie “de tuin deed”. We kennen ons ook van het koor en de broederschool. Je aanvulling op het verhaal van Hans Prinsen klinkt mij als muziek in de oren: Broederschool, Scola Cantorum, Jongenskoor St.Gregorius, Operette Perlefine, een forse oorvijg van Meester Souren, ook ik heb het allemaal meegemaakt!

    1. mij(“fransje van Nierop” heeft hij met de sleutelbos eens een keer naar het hoofd gegooid,kwam mijn vader ervoor naar school,snap niet dat ie naderhand nog lange jaren hoofd van de school is geweest. tjs…dingen des levens..heeft er mss nog iemand klasse foto’s waar ondergetekende op staat (om aan mijn kids te kunnen laten zien van andere tijden ) ?

  6. Ach, die corrigerende oorvijg was een kleine moeite voor onze dappere man en ging in een arm/handbeweging door tijdens het dirigeren. Stapje naar voren en: klets!!….
    De rest van de jongens zong geschrokken of hinnikend van het lachen verder.
    Vervolgens zakte er dan weer een sopraantje door zijn hoeven omdat een lollige alt hem twee kniepunten in zijn knieholtes stootte. Lachen!
    We lokten het gewoon zelf uit. Ik zou er ook gek van worden om die ongedurige mannetjes te moeten managen (zoals dat tegenwoordig heet).
    Niets aan de hand 😉 het hoorde bij de tijdgeest toen, jaren 50/60.
    Maar na een ster had ik het ook wel gezien bij het Jongenskoor.
    Sommige broeders konden er trouwens ook wel wat van. In mijn tijd kon je kiezen tussen de stok en het spaanse riet.
    Met de stok op de kont, met het riet onder de korte broekgrens op de blote achterdijen. Rode strepen daar waren eretekens! In je broek kon je nog krant of een stuk leer verbergen…
    Leren broeken (ja korte!) hadden trouwens geen keuzemogelijkheid.
    En nu we het toch over zinvol of zinloos geweld hebben: op de Broederschool werden man tot man gevechten altijd omringd door tientallen jongens die het de broeders, meesters en juffrouwen behoorlijk moeilijk maakten om snel bij de kemphanen te komen.
    Ik heb nooit iets overgehouden aan de klappen die ik terecht of onterecht ontvangen of uitgedeeld heb in die tijd.
    Ik weet nu wel dat praten en uitleggen bijna altijd een beter resultaat oplevert!
    Groeten, Harrie

  7. Beste Hans,
    Ik wil je op deze wijze hartelijk danken voor je verhalen over Molenberg. Deze verhalen en de reacties daarop maken bij mij talloze herinneringen wakker en levendig. Ongeveer een jaar geleden ontdekte ik Heerlenvertelt, maar pas de laatste weken heb ik de gelegenheid genomen om alle verhalen te lezen en te herlezen. Ik ben een klasgenoot van je in klas 6b 1956/57 en ben op de klassefoto met broeder Ferrerius in je tweede verhaal te zien in de achterste rij tussen Hans Koper en Emiel Malherbe. Ik was toen wat klein van stuk.
    Ik heb in 1963 met een tijdelijke band muziek gemaakt tijdens het 50-jarige bestaan van het Bernardinuscollege en was in de gelegenheid in 2013 bij het eeuwfeest meer dan de helft van mijn eindexamen-klasgenoten gymnasium 1964 weer terug te zien tijdens een onvergetelijke reünie.
    Hartelijke groet, Alex Wanders

    1. Beste Alex,

      Leuk nu ook een reactie van jou te lezen. Kan me je weer direct voor de geest halen, al is het inmiddels bijna 60 (!) jaar geleden.

      Zoals ik eerder al eens aangaf, heb ik altijd een beetje een haat- liefde-verhouding gehad met ‘het Bernardinus’. Reden waarom ik er bij het 100-jarig bestaan in 2013 dan ook niet bij ben geweest. Dit ondanks jouw mogelijk weer ongetwijfeld mooie muzikale inbreng……

      Zelf heb ik op mijn 70e nog een piano aangeschaft, nadat ik eerder had ‘geproefd’ aan andere instrumenten. Vind het een heel leuke invulling van mijn vele vrije tijd, waarin ik daarnaast op divers terrein actief ben als vrijwilliger en iedere dag ook – letterlijk – veel bewéég.
      Al jarenlang ondersteun ik asielzoekers met het aanleren van onze oh zo moeilijke taal. Hierbij moet ik nog regelmatig met plezier terugdenken aan onze gezamenlijke Broederschooltijd, een periode waarin ik in mijn beleving prima ben voorbereid op mijn latere leven in een al dan niet betaalde baan.

      Voorlopig laat ik ’t even hierbij, Alex. Ik wens je graag en vooral een goede gezondheid toe en nog veel plezierige pensioenjaren! Misschien tot ziens bij een volgende Bernardinusreünie, met wie weet wat voor heel oude en modernere componisten/musici…. ☺.

      Met hartelijke groet, Hans.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.