Gelukkig samen op Ganzeweide 33

Zomer 1948, genieten van een middagmaal. Zal de zelfontspanner werken? Na het eten via de openstaande deur in de tuin genieten van de zon en elkaar. Misschien een Lucky Strike proberen? Nemen we die ronde tafel mee naar onze nieuwe woning? Gelukkig samen op de Ganzeweide 33 in Heerlerheide , inwonend bij moeder voor bijna twee jaren. ‘De Ganzeweide’ is meer dan mijn geboortehuis. Het is ook sociale stijging, leven van het gezin Pauly, een grote bevrijding en vertrek.

Stijging
Kort na 1926 betrok het gezin Pauly – ouders met drie dochters – de ruime woning op de Ganzeweide, die bedoeld waren voor gezinnen van (hoofd)opzichters. De Oranje-Nassau III bouwde in Heerlerheide voor leidinggevenden van dit mijnbedrijf in de jaren twintig een complex van ‘beambtenwoningen’. Als eerbetoon aan de eigenaren – de familie De Wendel uit het Franse Lotharingen – werden deze huizen ontworpen in een ‘Lotharingse’ stijl. De hiërarchie van het kader op het mijnbedrijf  kwam ook op deze locatie terug; de grootste woningen voor de gezinnen van de hoofdingenieur of de ingenieurs, dan volgden de hoofdopzichterswoningen, tenslotte die voor opzichters. Ruime opgezette woningen met veel groen. Op de begane grond van Ganzeweide 33 waren onder meer drie kamers,  waaronder een serre met rotan meubilair. Achter het huis was een diepe tuin, waarin men kon ontspannen, groente verbouwen, bloemen plukken, of gasten ontvangen.

Mijn grootvader Hubert Pauly (1895, Teveren) had sinds 1910 stap-voor-stap gewerkt aan zijn loopbaan; begonnen als  ondergronds sleper, vervolgens houwer, toen opzichter en tenslotte hoofdopzichter. Met die loopbaan verhuisde het gezin van Waubach naar Eijgelshoven, naar Heerlerheide. De kinderen werden snel achter elkaar geboren begin jaren twintig.

Gezin Pauly
Het gezinsleven raakte verweven met het dorp Heerlerheide en de zich uitbreidende stad Heerlen. Er kwam een directe tramverbinding voor de deur richting het centrum van die stad. Aanvankelijk gingen de kinderen naar een Franstalige kostschool in Roclenge-sur-Geer (België) en rond 1937 – zij waren toen pubers – naar een kostschool in Lutterade. Een van de redenen voor die ingrijpende stap, was het bevorderen van meer rust in huis. Grootvader was weliswaar blij met zijn maatschappelijke vooruitgang, maar hij lijkt last te hebben gehad van de werkdruk. De ingezette rationalisatie op het mijnbedrijf of de voelbare aanwezigheid van de directie. De hoofdingenieur van de ON III, ir. C. Raedts, was buiten de poort min of meer de buurman. In de vier oorlogsjaren woonde in de andere woning op nummer 31 een Duits gezin; een trouw volger van het nationaal-socialisme. Men groette elkaar wel, maar grootmoeder probeerde vooral afstand te houden. Zij hield niet van ‘die Preusse’ naast haar.

Toen de meisjes weer thuis woonden, moesten zij  rekening houden met die ouders met hun eigen leven en ritme. De teugels van de opvoeding werden begin jaren veertig iets gevierd.  Uitstapjes samen of met vriendinnen, naar de Cauberg in Valkenburg of schaatsen op de ijsbaan van Blankevoort. De eerste vriendjes, alles zoveel mogelijk onder het toeziend ouderlijk oog. Flirten op de atletiekbaan.

In 1943 gingen grootmoeder en dochters vanuit Heerlen op de fiets naar Ginneken (Brabant). Vader was daar opgenomen in een kliniek, waar hij kon uitrusten. Op 22 maart 1944 stierf hij in het Sittards ziekenhuis.

De bevrijding vieren, september 1944
Amerikaanse soldaten bezoeken de familie op de Ganzeweide. Aftastende gesprekken in Amerikaans-Engels, uitwisseling van adressen, en een ontluikende verliefdheid. Dat overkwam de jongste dochter. In 1946 vertrok zij naar Kansas om te trouwen met haar soldaat.

Bevrijding
Het is 17 september 1944 en warm. Heerlerheide hoort soms in de verte gevechten tussen oprukkende Amerikanen en vluchtende Duitsers. Geruchten over de eerste Amerikanen in het zuiden van Heerlen doen de ronde. Soms lopend maar vooral rijdend in jeeps en tanks. Dan is het zover. Een Amerikaanse Sherman-tank maakt een bocht en wil verder rijden. Daar wordt die tank pal voor het huis Ganzeweide 33 onder vuur genomen. Nieuwsgierige mensen zoeken snel dekking. Ramen en deuren worden gesloten. Of men vergeet dat. Enkele Duitsers hebben zich in de toren van de nabije Corneliuskerk verschanst, maar de Amerikanen maken hen onschadelijk.

Gejuich, feest, en dansen op straat.  Men wil maar al te graag met die rare Amerikanen in contact komen. Zij konden de soldaten de weg wijzen, of duidelijk maken dat zij geen Duits maar ‘Dutch’ spraken. En dan die lekkere chocolade, heerlijke sigaretten, en die vreemde kauwgom. De meisjes Pauly zijn geen uitzondering, ook zij genieten van hun bevrijders. Lachend een helm opzetten en de geuren van de mannen opsnuiven. Het lijkt wel dat zij ook een beetje de bevrijding van het ouderlijk juk vieren.