Patroon- en naaischriftjes Rijksvoogdijkinderen Kasteel Hoensbroek

Anneke de Pater (02-10-1929) was één van de 120 Rijksvoogdijkinderen die vanaf 1940 werden ondergebracht in Kasteel Hoensbroek ná de evacuatie van Voogdijgesticht ‘Meerzicht’ uit Velsen in Noord Holland. Gelegen in de schootlinie van de Atlantik-wall was het kindertehuis in de duinen bij Velsen géén veilig onderkomen. Een grootscheepse verhuizing per trein naar Kasteel Hoensbroek onder leiding en toezicht van 25 Zusters van Congregatie ‘Arme Kind Jezus’ was het gevolg. Vanaf 24 december 1942 was ‘Meerzicht’ in Kasteel Hoensbroek onderge-bracht. In de kleine slotkapel werd in de ijzige kou de heilige nachtmis opgedragen.

Het kasteel was net volledig gerestaureerd, toch geheel niet gebouwd of geschikt als kindertehuis. De bijkeuken was als een noodbadhuis ingericht, de danszaal van de grafelijke familie werd eetzaal (refter) en woonkamer van de zusters en het Groot Salet werd ingericht als grote eetzaal. Sanitair was een ongekende weelde. De wasmachine kon pas na ruim twee maanden met behulp van een noodkabel aangezet worden. Op twee kleine fornuizen werden elke dag in zeven partijen aardappelen gekookt en in hooikisten warm gehouden. Later kwamen er twee kookketels en een scheepsfornuis. Vanaf begin september 1944 was er regelmatig luchtalarm. De kinderen, ook die van de jongens- en meisjesschool gelegen op voorterrein kasteel, zochten een schuilplaats in de kelderkeukens van het kasteel.

Na de bevrijding van Hoensbroek op 18 september 1944 vorderde het Militair Gezag de bijgebouwen voor de huisvesting van politieke delinquenten. Onmiddellijk werden 350 NSB-ers in de bijgebouwen van het kasteel gevangen gezet. In juni 1945 was de tweede binnenplaats veranderd in een zwaar doorgangskamp. De meeste NSB-ers waren verplaatst naar Vught of mochten naar huis. Voor hen in de plaats kwamen SS-ers met daaronder ‘zware jongens’. Eind 1945 was het aantal gevangenen gestegen tot wel 800 personen. Op de binnenplaats werden overal palen met gaas en prikkeldraad aangebracht en ook langs de grachten lagen rollen prikkeldraad om overzwemmen te voorkomen. Geen ideale combinatie: een kindertehuis in het Slotgebouw en zovele gevangenen in de boerderijen, gescheiden door prikkeldraad.

De Amerikaanse soldaten, de bevrijders waren grote vrienden van de jeugdige kasteelbewo-ners. Ze werden in groepen rondgeleid om het kasteel te bezichtigen en er werden gezellige avonden georganiseerd, waarbij muziek, zang en reidansen afgewisseld werden door ‘kleine stukjes’, die de lachspieren prikkelden. De kleuters in Volendammer kostuum trokken bijzonder de aandacht van het publiek. Anneke de Pater was toen al lang geen kleuter meer, maar heeft ongetwijfeld genoten van de voorstellingen en alle aandacht.

In 2012 bezocht Anneke de Pater, destijds 83 jaar en woonachtig in Australië, samen met haar dochter Wendy het kasteel. Vele jeugdherinneringen kwamen boven toen zij door het kasteel dwaalde. Samen met een 7-jarig zusje en 3-jarig broertje heeft zij vanaf haar 10de jaar hier vier jaar gewoond. Dochter Wendy schonk namens Anneke in 2014 enkele patroon- en naaischriftjes aan Kasteel Hoensbroek. Ze worden bewaard in het depots van Rijkckheyt. De zusters van de Congregatie gaven alle meisjes naai- en breilessen. Anneke leerde patroonteke-nen en uitvoeren in stof. Het fraaiste exemplaar is wellicht het patroon van een onderjurkje dat zij maakte tijdens de bevrijding, zichtbaar door de Nederlandse en Amerikaanse vlaggetjes aan de bovenrand. Door de komst van de gedetineerden in de bijgebouwen van het kasteel werden vele kinderen overgeplaatst naar elders. Anneke en haar zus gingen naar de Pieterstraat in Maastricht. In augustus 1948 behaalde ze daar –mede door haar fraaie patroon-skills- het diploma de Huishoudkunde.

Email