Bron: Rijckheyt.nl | Café Berg en Dal (1978)

Carnaval, keeper en kastelein

Er is al menig verhaal geschreven over markante families en personen die dit aardse bestaan hebben verlaten. Het betreft dan vaak prominente personen die hun stempel hebben gedrukt op de geschiedenis van Heerlen, hetzij door roemruchte daden dan wel door hun aandeel in bijzondere gebeurtenissen. Ik beschrijf graag het minder spectaculaire dagelijkse leven van onze stadsgenoten. Één van hen is Jo Schiffers, telg uit de bekende Heerlense familie Schiffers.

Bron: Privé Collectie | Interieur café Berg en Dal
Bron: Privé Collectie | Interieur café Berg en Dal

Onlangs nodigde Jo mij uit voor een gesprek bij hem thuis. Nieuwsgierig geworden naar de verhalen uit zijn verleden heb ik hem thuis in zijn gezellige woning opgezocht. Tijdens ons onderhoud van een paar uur werd duidelijk dat hij nog steeds een zeer actief baasje is. Hij is in diverse verenigingen actief, o.a. met biljarten en darten. Ook heeft hij een zeer uitgebreid archief aangelegd waarin alle straatnamen van Heerlen met de huisnummers van de oorspronkelijke bewoners zijn opgenomen! Tijdens ons gesprek werd mij duidelijk dat Jo nog steeds de uiterst vriendelijke en aimabele persoon is die ik mij van vele jaren geleden herinnerde.

Gezin met 7 kinderen
Oma en Opa Schiffers waren rasechte Heerlenaren, evenals de ouders van Jo. Hij is de oudste zoon van een gezin met zeven kinderen, de vier jongens Jo, Frans, Rudi en Wimke en de drie dochters Ria, Jeanny en Paula. Jo wordt geboren op 20 november 1940 in de Heerlense Saroleastraat, ook Frans, Ria en Jeanny zien daar het levenslicht. Rudi, Paula en Wimke komen op de Molenberg ter aarde. Pa Schiffers begint in 1945 met de exploitatie van café Berg en Dal aan de rand van het Aambos. Hun café was prachtig gelegen tussen het Aambos en de Oliemolenberg. Deze berg, ook bekend onder de naam “d’r sjtiele berg “, vormt het laatste obstakel voor fietsers en wandelaars die vanuit het Heerlens stadscentrum op weg naar hun huis op de Molenberg of elders waren. Hoe verleidelijk was het om, vooral in de warme zomermaanden, na een wandeling of fietstochtje, na het beklimmen van de berg, snel even een koel drankje te nuttigen in café Berg en Dal. Heerlijk even bijkomen op het door de bomen overschaduwde terras.

Na zijn lagere schooltijd gaat Jo naar het Bernardinuscollege. Hierna behaalt hij het horeca-diploma. Toch is een baan in de horeca niet zijn prioriteit.

Na een aantal jaren actief te zijn geweest in zijn administratiekantoor begint hij bij Venne en Van der Sluis vertegenwoordiger. Jo helpt Pa met de drukke werkzaamheden in het café. Er worden goede zaken gedaan dank zij de vele verenigingen die Berg en Dal als hun stamcafé zien en tevens als oefenlokaal gebruiken.

Bron: Rijckheyt.nl | Café Berg en Dal (1978)
Bron: Rijckheyt.nl | Café Berg en Dal (1978)

Zo is er de harmonie St. Bernadette, de Drumband Molenberg, de tafelvoetbalclub, de biljartclub en de kegelclub. Ook wordt er getafeltennist en zijn er de wijnfeesten en niet te vergeten de duivelsrit die jaarlijks wordt verreden. Dit is een wielerwedstrijd op de plaatselijke omloop met start en finish op de Groene Boord. Vandaar gaat het naar de ” sjtiele berg ” die menigmaal moet worden beklommen. Via de Holle Weg en Voskuilenweg gaat het richting finish op de Groene Boord. Het is niet zomaar een kleine lokale wedstrijd, hetgeen moge blijken uit een paar namen uit het deelnemersveld. Beroemdheden als Wim van Est, Wout Wagtmans en Gerrit Voorting strijden er om de ereprijs. Dit evenement trekt uiteraard zeer veel bezoekers waarvan een groot aantal op de berg staat. Tijdens de race maar vooral erna stroomt het café van Schiffers vol met dorstige toeschouwers.

Bron: Privé collectie | Harmonie Sint Bernadette Molenberg 1959
Bron: Privé collectie | Harmonie Sint Bernadette Molenberg 1959

Ook in de weekeinden valt er over de klandizie niets te klagen. ’s Zaterdagsavonds zit het café nagenoeg vol. Typerend is de gezellige, huiselijke sfeer in de zaak waar de bezoeker zich meteen thuis voelt. Er wordt geen verschil gemaakt tussen arm en rijk, iedereen krijgt dezelfde gastvrije behandeling. Op de zondagmorgen, ná het toen nog vanzelfsprekende kerkbezoek, kwamen er veel klanten frühshoppen. Terwijl moeder de vrouw met de kinderen huiswaarts ging om de zondagse maaltijd voor te bereiden zaten de mannen gezellig te kaarten en te keuvelen. Dank zij die gezelligheid gebeurde het regelmatig dat het frühshoppen danig uitliep, tot ontevredenheid van menige huisvrouw.

Naast de drukke werkzaamheden in de zaak vindt Jo toch tijd voor zijn grote passie: het voetballen. Hij is lid van de plaatselijke voetbalvereniging VVH 16 ( voetbalvereniging Heerlen ) waarmee hij als keeper menige overwinning viert. Deze succesvolle voetbalclub wint, mede door zijn sterke inbreng, in 1960 de Limburgse amateurbeker! Het voetbalveld van de club was gelegen aan de rand van het Aambos, op de plek waar zich nu het Bospad en Dalpad bevinden.

Bron: Privé collectie | Het elftal van VVH16, Jo Schiffers met donkere trui
Bron: Privé collectie | Het elftal van VVH16, Jo Schiffers met donkere trui

Ook het carnaval neemt een belangrijke plaats in in het leven van Jo. Zo was hij 25(!) jaar de begeleider van de stadsprins van de Heerlense Winkbule.

Carnaval
In 1947 wordt de carnavalsvereniging De Mühlepieke opgericht met als thuisbasis café Berg en Dal. Er vinden de traditionele prinsenverkiezingen plaats, evenals de ouwwieverbals en alles wat aan carnavalsevenementen gebruikelijk is. Wat waarschijnlijk minder bekend is: de vereniging De Mühlepieke is eerder opgericht dan de Heerlense Winkbule! Het is hard werken en er worden heel lange dagen gemaakt. De zaken gaan prima!

Uitbater Paulussen van het andere café op de Molenberg (Oud Molenberg), ziet dit natuurlijk ook en vraagt aan Schiffers sr. of het mogelijk is een aantal verenigingen bij hem onder te brengen. Daar wordt geen probleem van gemaakt. De zaken gaan bij Paulissen ineens zeer goed en de uitbater wil méér. Schiffers vindt het zo echter welletjes en maakt dit dan ook fijntjes duidelijk. Hierdoor ontstaat wrevel en aan de aanvankelijk vriendschappelijke samenwerking komt een eind. Een en ander heeft tot gevolg dat op de Molenberg een tweede carnavalsvereniging wordt opgericht, De Berguule. Dit gaat gepaard met de nodige gezonde rivaliteit.

Ik (Ton Otten) werkte op het ABP in Heerlen; op een bepaald moment werd mijn afdeling overgeplaatst naar het gebouw van de O.D.B.-bakkerij aan de Voskuilenweg. In de enorme voormalige bakkerij werd door de Mühlepieke gewerkt aan de prinsenwagen. Dit lekte uit naar leden van carnavalsvereniging De Berguule. Op een dag werd ik bij het verlaten van het gebouw benaderd door iemand van de Berguule met het verzoek om stiekem foto’s te maken van de werkzaamheden aan de prinsenwagen. Als beloning voor deze “spionageactiviteiten” werd mijn collega’s en mij een vat bier beloofd. Hier ben ik toch maar niet op ingegaan…

Ton

Ton Otten is in 1946 op de Molenberg geboren. Na 6 jaar Broederschool heeft hij 4 jaren op de St.Henricusmulo gezeten. Daarna ben is Ton naar de Luchtmachtkaderschool in Arnhem gegaan waar hij na een opleiding van 27 maanden bevorderd werd tot sergeant. Na op diverse Nederlandse vliegvelden te zijn gelegerd heeft Ton de dienst na bijna 7 jaren verlaten. Het ABP werd in 1970 zijn nieuwe werkgever, eerst in Den Haag en in 1972 in Heerlen. Daar heeft hij tot 2002 gewerkt. Toen kwam Ton in de WAO. Sindsdien houdt hij zich bezig met het repareren van klokken en met het schrijven van korte verhalen en gedichten, het liefst in het "plat". Het schrijven voor "Heerlen Vertelt" ziet hij als een leuke mogelijkheid om een steentje bij te dragen aan het doorgeven van een stukje geschiedenis aan jong en oud.

13 gedachten over “Carnaval, keeper en kastelein”

  1. Mooi verhaal die goede oude tijd ,doet me veel aan vroeger denken ik weet dat mijn vader toentertijd ook bij de muhlepieken was en op de foto van de harmonie zie hem en mam ook nog terug .

  2. Als kind van de Molenberg, meen ik me herinneren dat we in de zestiger jaren op woensdagmiddag achter café Berg en Dal in een schuur film konden kijken voor een kwartje? Ik dacht films met Elvis.
    Het andere café Paulissen, waar sprake van is, was in hotel Wilhelmina waar menige carnavalszitting werd gehouden. En het derde café was van Hermans, later Verwijlen. Dat heeft later de naam ‘Oud Molenberg’ gekregen.

  3. Hallo Ton mooi verhaal
    Ik herinner me Jo Schiffers als een vriendelijke en heel gezellige kastelijn,
    de vader van Jo grote Rudi had in zijn jeugd succes vol gebokst.
    Ik weet nog dat de voorzitter van de Mühlepieke was Martin Bidlot een
    Maastrichtenaar en de kapper op de Kerkraderweg. En waneer meneer Bidlot
    een stevige neut had gedronken dan zong die altijd op de weg naar huis
    ” Wenn ich zoe an ming Heimat denke möcht ich ze voos nor Kölle jaon”
    Met de auto was die wel vleuger geweest maar die had je toen niet zo erg veel.
    Groetje Rainer Lousberg.

  4. Ja Rainer, in die tijd kon je nog onder invloed over straat lopen. Tegenwoordig zou je waarschijnlijk worden opgepakt voor openbare dronkenschap, ook al doe je geen vlieg kwaad. En als je niet wordt opgepakt loop je het risico dat je slachtoffer wordt van een straatoverval.
    Het vaak gehoorde ” vroeger was alles beter ” klopt niet, maar dat tegenwoordig alles beter is, dat gaat naar mijn mening ook niet op…
    Overigens, ben jij familie van Peter Lousberg?
    Groetjes, ton.

  5. Hallo Ton.
    Vroeger was gewoon een andere tijd, en voor de meeste jongeren op de Molenberg gewoon een goede tijd, en vandaar de graage herinneringen.
    Of ik fam ben van Peter Lousberg weet ik niet, volgens mijn vader liggen onze wortels in het drielandenpunt ( rond om d’r Lousberg, hoogste punt van Aken)
    Nog even dit: vroeger waren kinderen nog kinderen, en er waren er genoeg,
    wij mochten nog vuil naar huis komen en boompje klimmen enz,enz.
    Wij hadden nog daaglijks kontakt met elkaar, was niks met sms of mailtje en of smartphoon.
    Groetjes Rainer.

  6. Jo Schiffers is mijn broer en mijn vader heette inderdaad Rudie zoals ik.Ons cafe liep fantastisch.Veel verenigingen open van 10 uur tot 4 uur snacht,s.Het VVH 16 lag 50 meter naast ons en iedereen kwam naar ons na de wedstrijd.De Broederschool lag 100 meter verder.Het was keihard werken en leren.Daarbij buiten was het geweldig.Voetballen overal,in de speeltuin,De dag was tekort zoveel hadden we te doen.We waren net kinderen die zich nooit verveelden.Dronkenschap daar kon ik niet tegen.Gelukkig was mijn vader bokser.Bij hem kon je beter weg blijven als je lastig werd.Als hij naar beneden kwam met kuiltjes in zijn wang dan wisten we genoeg.Dan was er weer iemand lastig.We hadden een dag open:1ste Kerstdag:Hoefde voor mij ook niet.Als iemand denkt dat ik het goed heb gehad dan zit hij goed mis.Buiten wel maar binnen?Ik ken er velen van op de Molenberg die het thuis moeilijk hadden.Maar niks kwam naar buiten maar velen wisten het.Cafe Paulissen daar had ik gewoon goede vrienden en met de Crisley bar zijn we kampioen van Heerlen geworden met Henk Braam die ook meedeed.Niemand heeft mij ooit verraden anders had ik pech gehad.Met 20 jaar nooit gedronken nooit gerookt bij ons.Wel bij Eussen op Spekhei met 18 jaar.Het was prachtig op de Molenberg maar……

    1. goh wat een leuke verhalen, kan me er nog heel veel van herinneren…..en voetballer Henk Braam is mijn broer… ik was een nakomeling dus Henk moest mij altijd meeslepen,,, naar de schjaaspieken… naar het aambos…. geweldige tijden…

  7. Het is alweer enige tijd geleden maar leuk om over mijn pa, Jo Schiffers te lezen, ook dat mijn zoon nog genoemd wordt, hij had ’t alleen echt niet naar zijn zin bij Roda dus zeiden we dat hij moest stoppen, dat vond opa natuurlijk heel jammer haha;)
    En eindelijk hebben mijn ouders internet, dus kom op pap, reageer!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.