Cultuurhuis Patronaat Heerlen – gelegen aan de Sittarderweg – is het oudste nog bestaande cultuurcentrum van Heerlen. Tegenwoordig worden er de meest uiteenlopende voorstellingen en optredens gegeven, zijn er prachtige tentoonstellingen te zien en werd het cultuurhuis recent aangedaan door bekende artiesten als Tim Akkerman. Hij dacht in het Heerlense cultuurcentrum de puurheid van het muzikantenbestaan tot zijn recht te laten komen.
Meer dan 70 jaar geleden was het evengoed al een onderkomen van talrijke verenigingen in de wijk, muziekverenigingen repeteerden er en gaven er concerten, sportverenigingen vergaderden er en hielden er hun feestavonden. Dat is nog eens wat men noemt: leven in de brouwerij! En dat al zoveel jaren lang.
Cultuurhuis het Patronaat kent een bewogen geschiedenis. De schepping van het cultuurhuis staat op naam van de Sittardse architect Jos Wielders. In 1921 ontwierp hij – geheel in de stijl van de Amsterdamse School – het tegenwoordig tot beschermd monument benoemde gebouw. Ook ontwierp Wielders destijds een rechtervleugel, maar deze werd echter niet gebouwd. Voor de opdrachtgevers (dat waren de paters Franciscanen) was het gebouw de sluitsteen van een complex met kerk en school ten behoeve van de mijnwerkers en hun gezinnen in de wijken Grasbroek, Musschemig en Schandelen. De grootste werkgever van Heerlen van die tijd, de Oranje Nassaumijnen, besloot om ruimhartig mee te betalen.
Zoals gezegd was Het Patronaat een onderkomen van talrijke verenigingen in de wijk. Ook amateur-toneelverenigingen traden er op en niet te vergeten de carnavalsactiviteiten die er plaats vonden. Het Patronaat zelf weet te melden dat “De eerste gastarbeiders: Polen en Slovenen, er al bij elkaar kwamen om hun nationale feesten te vieren. Vanuit zalen als het Patronaat begonnen uitheemse muziekstijlen als de Oberkrainer en het repertoire van de Wiener Harmonica hun zegetocht door Limburg en Nederland”.
In de jaren zestig en zeventig sloten de mijnen in Nederland. Ook de Oranje Nassaumijnen waren verleden tijd. Een van de ‘grote geldschieters’ van de bouw van Het Patronaat was niet meer. Het was dan ook een beetje treurig om te zien dat juist tijdens dit sluitingsproces van de mijnen, gemeenschapshuizen en patronaten hun aantrekkelijkheid verloren.
Cultuurhuis Patronaat (toen nog Het Patronaat genaamd) weet te melden dat het in die periode jarenlang gebruikt werd “als biljartzaal, opslagruimte en drukkerij. Het stond zelfs al decennia lang leeg toen de uit Heerlen afkomstige acteur en regisseur Jeroen Willems het in 2001 liet vertimmeren voor zijn lokatiedrama ‘Lange Lies, Lange Jan’ , een verhaal over de mijngeschiedenis door de ogen van mijnwerkersvrouwen”.
Deze productie (van ZT/Hollandia) veroorzaakte met vele reprises een ware stormloop op het oude Patronaat. Het mag dan ook geen toeval heten dat opnieuw het mijnverleden van de stad werd benadrukt werd door deze productie.
Wellicht mede gestimuleerd door (tijdelijk) nieuwe interesse in het Patronaat, besloot de Gemeente Heerlen het verwaarloosde gebouw te restaureren, te renoveren en ‘weer terug te geven aan de bevolking’. Het moest weer hét cultuurcentrum van Heerlen worden, met de nadruk op amateurkunsten en functie als wijkgebouw. In 2007 kwam de eerder aangehaalde rechtervleugel die Wielders in zijn originele ontwerp had getekend, er alsnog.
Anno 2010 kunnen we dan ook stellen: “Het gaat goed met ’t Patronaat”. Althans dat konden we opmaken uit de cijfers over de periode april t/m december 2009, dat te lezen is in de rapportage Doorstart Cultuurhuis Patronaat (vanaf april 2009). “Deze periode laat een rooskleurig beeld zien. In genoemde periode is ’t Patronaat ruim binnen zijn financiële exploitatiekaders gebleven en zijn de aanloopverliezen aanmerkelijk lager dan begroot.”
Ook stelt deze rapportage dat de programmering aanslaat en dat er veel culturele en commerciële verhuringen zijn geweest. En dit heeft iedereen met de programmering in afgelopen tijd dan ook duidelijk kunnen ervaren, waarbij er duidelijk gewerkt is aan uitdieping van én uitbreiding van een aanvullend, laagdrempelig cultuuraanbod waarbij de nadruk ligt op een gezonde mix tussen amateurs en profs. Voormalig cultuurwethouder Pé Diederen zegt dat hij blij is dat de cijfers het nut en de levensvatbaarheid van ’t Patronaat in deze tijd aantonen. “Er is in Heerlen een duidelijke behoefte aan deze voorziening en we zien nu dat de gekozen formule goed is”.
Het Patronaat werd tot 2009 tijdelijk door de gemeente Heerlen zelf geëxploiteerd. In het voorjaar van 2009 werd er echter een nieuwe stichting opgericht. Het was deze stichting (Stichting Patronaat Heerlen) die de naam veranderde in ‘Cultuurhuis Patronaat Heerlen’, hetgeen tegenwoordig met grote letters op hét Cultuurhuis van alle Heerlenaren staat aangegeven.
Klik op linksstaande QR-code. Print de QR-code uit en hang deze op. Door te scannen met een telefoon komen bezoekers direct uit bij dit verhaal.
Dit gebouw heb ik vaak bezocht.Mijn vader was Pool en zijn vereniging had hier vaker een feestavond waar wij dan mee naar toe mochten gaan.Ik heb er zelf al eens opgetreden met het dansclubje voor kinderen onder leiding van de Heer Jacobowskie.
Fijn dat dit pand in ere is hersteld,er is genoeg verloren gegaan in Heerlen.
Jammer dat Lex met zijn vette ego het gebouw gaat vervuilen!
Er zijn veel betere mensen te vinden voor deze job.
Ik woonde aan de Sittarderweg en weet nog dat in de jaren ’60 achter het patronaat een rolschaatsbaan was die ’s winters als het vroor veranderde in een schaatsbaan. Hier hebben wij vele uren doorgebracht. Het herstelde pand is voor mij pure nostalgie.
Als geboren meezenbroeker kwam ik als teenager in een verkennersruimte achter het patronaat.Als aspirant verkenner liepen we vanaf de sittarderweg ,savonds nog ff de hei in langs dat waterkraantje om nog ff te drinken.In de sixties trad ik in dat zelfde zaaltje voor onze eigen leeftijdgenoten wekelijks op met de band “revolution”.de zang werd verzorgd door piet eggen,drums johny huntjens (van die frietekeet in kunrade)basgitaar Paul Debije (helaas jong overleden)sologitaar nog een johny waar ik helaas de achternaam kwijt ben ,maar zijn pa was bij de politie en dat kwam eens goed van pas na een nachtelijk optreden en ikzelf speelde slaggitaar.
De consumpties werden betaalbaar gehouden en wij speelden voor een habbekrats.Na afloop liepen we altijd in een groepje samen naar meezenbroek terug.Een prachtige onbezorgde tijd heb ik daar achter dat paronaat op die sittarderweg beleefd.Voor mij blijft het gewoon ;”Het patronaat” heten,want cultuurhuizen vind je in immers in heel nederland.De “Patronaatsknuppelen”
wie kent ze niet ,kozen immers bewust voor die naam
Silvio Comis, in de Thorbeckestraat woonde een Silvio Comis naast Fam Stobbelaar, er was een meisje Iris en nog een zusje haar naam weet ik niet meer.Naast Comis woonde Annelies en Sjeng Paas.Als je een naam ontdek die je bekend voorkomt dan volgen de herrineringen zich op.ASpoelstra
Hallo a.spoelstra,
Leuk dat je mij en mijn buren hebt gekent. Dat andere zusje heette Astrid en die is in 1983 op 38 jarige leeftijd in italie door een ongeluk overleden.Waar woonde jij en waar ken je mij van?
Het was een leuke en avontuurlijke periode tijdens “REVOLUTION”. We waren als schoolband begonnen op de L.E.A.O. school St. Jozeph Grasbroekerweg Heerlen 1964. Ton Theunissen speelde trompet, Jonny Huntjens Drums, George Leufkens gitaar en ik speelde ook gitaar. George en ik hebben samen vier jaar lang gitaarles gehad van Dhr. Louis Koch op Molenberg. Zoon Louis Koch jr. begeleidde ons tijdens de les af en toe met contrabas of jazzgitaar. Tijdens onze schoolperiode konden we regelmatig muziek oefenen op de zolder van school en op de zolder bij fam. Hunjens. Johnny moest eigenlijk thuis helpen in het frietenbedrijf op onze vrije schoolmiddagen dus werden wij alvorens ook ingeschakeld om salades en snacks samen te stellen om vervolgens te kunnen beginnen met muziekrepeteren. Na verloop van tijd tradt Piet Eggen en Paul Debije tot de band. Sindsdien veranderden we onze bandnaam van Phantoms naar Revolution. Vervolgens voegden meer liefhebbers zich tot onze band w.o.: Silvio Comis, Karel straten, Jo (Joep) Benders, Jack Waltmans, Henk Rusman, Jan Grela. Na onze schoolperiode held de band niet lang meer stand. In 1968 werd ik gevraagd als gitarist bij het Molenberg jongerenkoor ter begeleiding van de toen populaire beatmissen in kapellen, kerken en kathedralen. Swingende bluesachtige gospels speelden we o.l.v. Chris Brosky. Onze basislocatie was de H.T.P. – Hogeschool voor Theologie en Pastoraat te Molenberg waar we mochten repeteren en regelmatig de jongerenmissen begeleidden. Daar ontpopte onze band zich tot een zelfstandige progressieve band geïnspireerd door boogie-woogie (Rob Hoeke) (Jaap Visser), Focus (Thijs van Leer-Jan Akkerman), blues, soul, klassiek en rock&rol. Rampano Company noemden wij ons met o.a. : Lode de Wilde-dwarsfluit, Mart Meurders-drums, Guus Pisters-basgitaar, Eef Carstens-piano en ik speelde gitaar, later vervangen door ……?. Door studie, werk en gezinsstichting heb ik mijn gitaar aan de wilgen gehangen waar ik al weer gauw spijt van kreeg. Na een paar projectbandjes en experimenten ben ik gestopt met optredens. Ik beschik nog over tien gitaren en geluidsinstallatie waar ik af en toe thuis nog op speel en de buren van laat “meegenieten”. Momenteel woon ik al tweeëntwintig jaar in Amsterdam en ben ik al tien jaar actief als concertfotograaf en kom weer in aanraking met allerhande muziek en bands. Rockcafe’s-clubs, poppodia en concertzalen voldoende aanwezig in deze omgeving en fotowerk in overvloed! Pop-rockpodium Patronaat Haarlem is een veel bezochte plek voor mij en telkens als ik daar voor de deur sta doemt mij de warme herinnering op van de patronaten die ik in Heerlen bezocht heb en die Silvio zo mooi heeft weten te omschrijven. Die periode koester ik nog steeds in mijn hart en is een blijvende inspiratiebron gebleven voor het werk dat ik in de muziekwereld doe. Dankzij Facebook kom ik langzaam weer in contact met mijn vroegere muziekvrienden, helaas ontbreken er nog een paar. Hopelijk kan ik nog eens een biertje drinken met de een of ander, wie weet!!! Applaus voor Silvio voor zijn schrijftalent, we spreken mekaar nog wel!!! 🙂
Onze vader theo notermans is in 2015 overleden,wij horen nu ineens van 2 verschillende personen dat hij vroeger in een band heeft gespeeld in het patronaat daar heeft hij ook onze moeder helma goedmakers destijds ontmoet.wel staat ons een verhaal bij dat pap een aantal jaren geleden een oude vriend genaamd Silvio had ontmoet met carnaval op heerlerheide…wellicht bent u dit? En kan u ons meer vertellen over de band en onze vader in die tijd….met vriendelijke groet,wanda qlbers notermans
Hier was achter het Patronaat, toch de Alto Soos ongeveer in 1974, daar heb ik mijn vrouw, nu ex vrouw, Wella Eijkenboom leren kennen. ( nog steeds goed contact me haar)
Leuke tijd, maar bij het einde van de avond ( veel te vroeg ) ging altijd die TL buizen aan en was het uit met de pret, maar ja toen moest je voor half 10 thuis zijn.
In het artikel wordt gezegd dat dit gebouw aan de Sittarderweg lag. Ik kan me uit mijn prille jeugd een Patronaat herinneren. Mijn oma ging daar vaak ‘kienen’ (bingo) en als ik bij haar logeerde mocht ik mee. Ik werd dan gruwelijk verwend met snoepjes door de andere ‘oma’s’. Het zal toen rond 1960 zijn geweest.
Dit gebouw lag (en ligt volgens mij nog steeds) in de Pater Beatusstraat.
Thea, dat is het HKB gebouw!
Mijn opa en oma (Harrie en Trouwtje Palmen – Gelders)waren 1960/begin 1970 de uitbaters (kastelein).Een tante en oom hebben daar nog de bruiloft gehouden.Opa en oma woonden zelf aan de Grasbroekerweg
Daar kan ik over mee praten, op zondag avond gingen om 21°° de TL – buizen aan en was het weekend weer
voorbij .Op zaterdag avond kreeg je allen maar een ´´sneeuwwitje“, zondag werd geen alcohol geschonken.
Dit was dan in de jaren 1969 – 1971. Toen werd ik 18 en dan ga je toch al wat verder van de deur af. De toen pas geopende Fontein aan de Schandelerboord of naar de Ouwe Stomp in het centrum. Dat deed je dan allemaal te voet,vanaf de Musschemig naar het centrum daar draaide je geen hand voor om.Maar wel om 23°° weer thuis zijn.