De Hermann Göring kolonie (1)

In de volksmond werd de Maria Christinawijk de Hermann Göring kolonie genoemd. Het gerucht ging namelijk dat deze nationaalsocialist ooit een bezoek heeft gebracht aan de bouwplaats van deze wijk. Echter blijkt dit niet waar te zijn volgens het tijdschrift dat wij in het archief bestudeerd hebben. Göring wilde de hele economie van de westelijke bezette gebieden gebruiken voor de oorlogsindustrie van Duitsland. Dus het is toch niet zo raar dat deze wijk naar hem vernoemd is, het is namelijk een uitwerking van zijn oorspronkelijke plannen.

De huizen zijn gelegen in Heerlen-Noord, halverwege langs de weg Heerlen-Brunssum. De wijk ligt tussen het recreatiegebied Brunsummerheide aan de oostzijde en een zilvergroeve aan de westzijde.

Hermann Göring
Goring, geboren op 12 januari 1893 in Haiti waar zijn vader consul was, was een Duits politicus, militair leider, en een leidend lid van de NSDAP. Hij was een piloot in de Eerste Wereldoorlog en kreeg zodanig de onderscheiding Pour le Mérite. Göring verlangde naar kameraadschap, heldendaden en naar een sterke man die Duitsland weer zo machtig zou maken als eerst. Deze man was Hitler en hij ontmoette Göring op een herfstdag in 1922 bij een demonstratie op de Koningsplatz in München. Deze man boeide Göring en kort daarop zou hij hem persoonlijk ontmoeten. Hij zou aan zijn leven een nieuwe draai geven. Dit was precies wat Göring wilde horen: Versailles was een schande, joden en communisten waren overal de schuld van en het vaderland moest worden gered. Vanaf het eerste ogenblik dat Göring Hitler hoorde en zag was hij meteen verslaafd aan hem.

In 1927 werd hij gekozen als voorzitter van de Rijksdag.

Hij kreeg het leger aan Hitlers kant en door hem benoemde de oude rijkspresident Hitler tot rijkskanselier. In december 1934 ging Görings wens in vervulling. In het geheim wees Hitler hem als zijn opvolger aan. Nu was hij officieel de tweede man, de toekomstige tiran.

In de zomer van 1935 drong Göring er bij Hitler op aan om de Luftwaffe te verdubbelen. Dit was echter bijna onmogelijk wegens het tekort aan grondstoffen. Daarom droeg Hitler de leiding van het nieuwe ministerie van Grondstoffen en Deviezen over aan hem.

Vier jaar later moest, van Hitler, het Duitse leger ‘paraat’ zijn en de Duitse economie moest klaar voor de oorlog zijn. Net als Hitler droomde ook Göring van een economisch autarkische Duitsland. Hij wilde zelfs de hele economie van de westelijke bezette gebieden gebruiken voor de oorlogsindustrie van Duitsland. Deze was volgens hem o.a. aantrekkelijk door de mijngebieden. Goring had ook speciaal interesse in ijzermijnen, in juli 1937 richtte hij de Hermann Goering Werke’ op in Duitsland. Deze had tot doel ijzermijnen waarvan het erts zo arm was dat deze mijnen niet rendabel konden zijn, te exploiteren. De particuliere exploitatie van mijnen zou de verhoging van de douanetarieven op geïmporteerd erts vereist hebben, hetgeen de winst van de grote fabrieken verminderd zou hebben. Hij kreeg zelfs in november  1937 ongecontroleerde toegang tot overheidsfinanciering.

Het begin van de oorlog
Op1 september 1939 begon de oorlog door een aanval op Polen. Göring was het totaal niet eens met Hitler om een oorlog te beginnen. Hij verklaarde hem zelfs voor gek. Maar hij zou snel bij draaien omdat Hitler in de Rijksdag zei dat Göring zijn opvolger zou worden als hem iets zou overkomen. De aanval op Polen werd een makkelijke en snelle overwinning voor de Duitsers. Göring wilde de oorlog nog steeds stoppen. Dit gaf hij ook door aan de Amerikaanse president Roosevelt. Hij stelde voor dat hij kanselier zou worden. Dan zouden de Duitsers zich uit Polen terugtrekken en de jodenvervolging zou worden stopgezet. Dit vond Roosevelt een goed idee en hij garandeerde dat Duitsland de grenzen van 1914 en de oude koloniën zou terug krijgen. Helaas ging dit niet door en een oorlog was niet meer te vermijden. Hij had veel geprobeerd om de oorlog te stoppen maar nu wilde hij er alles aan doen om hem te winnen. In 1940 was Göring op zijn hoogtepunt wat betreft zijn macht en invloed. Adolf Hitler had hem gepromoveerd tot de rang van rijksmaarschalk, waardoor Göring zo overste werd van alle commandanten van de Wehrmacht, en in 1941 wees Hitler hem aan als zijn opvolger en plaatsvervanger van al zijn bevoegdheden. In 1942, toen de Duitse oorlogsinspanningen achteruit gingen op beide fronten, was Görings aanzien ten opzichte van Hitler  sterk verminderd. Göring trok zich grotendeels terug uit het leger en de politiek om te genieten van het leven van een rijke en machtige man. In de winter van 1944 leek een verlies nabij. De Luftwaffe was verslagen en veel steden lagen in puin.

De Duitsers zouden verslagen worden. Göring wilde het land zo snel mogelijk verlaten maar toen hij bericht kreeg dat Hitler zogenaamd dood zou zijn, wilde hij zijn grootste doel bereiken door hem op te volgen. Hij stuurde een telegram naar Hitler’s bunker dat hij als opvolger onmiddellijk de leiding over het Rijk overnam. Dit leidde tot zijn arrestatie wegens landverraad. Hij werd gevangen genomen en aan het einde van de oorlog op 7 mei 1945 werd hij overgenomen door de Amerikanen en naar Neurenberg gebracht waar hij werd veroordeeld wegens oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Hij werd veroordeeld tot de dood door opknoping, maar pleegde de nacht voor de uitvoering van het vonnis zelfmoord door de inname van cyanide.

Politieke situatie tijdens oorlog
Iedere Duisters had een oud ideaal, namelijk: sein Häuschen im Grünen. Dit betekent dus dat ze een huisje in een natuurrijke omgeving wilden.  Dit ideaal werd door de nationaalsocialisten dan ook erg gekoesterd. De NSDAP wilde moest dus een politiek voeren die voor alle lagen verstaanbaar was, maar met name ook voor het bedrijfsleven en de industrie. De politiek die zijn gebruikten om hun macht te vergroten werd Wohnungsbau- und Siedlungspolitik genoemd.

Dit is dus, letterlijk vertaald, een woningbouw- en nederzettingpolitiek, die ervoor zorgde dat de integratie van de Duitse burgers in Heksenberg en de cohesie tussen hen te bevorderen. Dit was dus een erg belangrijk punt op het politieke programma van de NSDAP en werd gerealiseerd door propagandamiddelen als staatsinstellingen, kranten en tijdschriften. Voor de rest gebruikten de NSDAP leuzen van de woningcorporaties, die de Heimstätten genoemd werden. Zij eisten vanaf het begin van de 20e eeuw al meer en betere woningen. In 1920 werd dan ook bepaald dat ieder Duits gezin recht had op een eigen tuin, het zogenaamde Reichsheimstätten gesetz. In de jaren dertig werden de Heimstättenbewegingen een orgaan van de, door de NSDAP, gevoerde politiek.

Een stukje  ‘Heimaterde’
Door deze beslissing werden in ieder geval de plannen om te beginnen met de bouw verzekerd, het orgaan stond nu immers achter de NSDAP. Het was voor de nationaalsocialisten dan ook niet moeilijk om de oorspronkelijke belangen en doelstellingen om te buigen naar hun eigen plannen. Naar de burgers toe vertelden ze dat iedere Duitse arbeider recht had op een stukje  ‘Heimaterde’ waaruit ze gezonde kracht van lichaam en geest uit konden putten. Dankzij de exploitatie ervan kon hun levenstandaard aanzienlijk verbeterd worden. De woningbouwexperimenten bleken ineens zeer actueel te zijn en werden op grotere schaal uitgeprobeerd. In november 1940 werd de Fuhrererlass afgekondigd, dit was een door Hitler uitgedachte woningwet, waarin de voorbereidingen van de bouwproductie werd geregeld. Meneer Robert Ley werd benoemd tot minister van volkshuisvesting.

Uiteindelijk leed het Duitse leger in 1943 grote verliezen en nederlagen door de zware bombardementen die uitgevoerd werden op de Duitse steden. Dit betekende het einde van de grote woningbouwpolitiek. De politiek die daarop volgde werd de noodwoningbouwpolitiek genoemd.  Deze werd vooral ingevoerd om het moraal van de bevolking hoog te houden en de ergste nood te verzachten.

Na de bombardementen werd bekendgemaakt dat de mensen, uit de door de geallieerde gebombardeerde gebieden, onderdak zouden krijgen in openbare gebouwen en bij mensen thuis in Heerlen. Daarom besloot burgemeester van Grunsven, onder druk, om de families uit Duitse gebombardeerde gebieden onderdak te bieden in de wijk in aanbouw.

Doel van de huizenbouw en bewoners
Voor Heerlen en Limburg betekende de bouw van de Maria Christinawijk dat er Duitse mijnarbeiders in kwamen te wonen.  Ook hoge Duitse officieren kwamen te wonen in deze grote woningen.  Het ‘ Volk ohne Raum’ zou gedwongen worden om te verhuizen naar gezonde en ruime volkwoningen.  Zo zouden ze ook geprikkeld worden tot gezinsuitbreiding. Dit was immers wat Hitler wilde bereiken, veel gezonde Arische kinderen. Zo werd de toekomst van het Derde Rijk verzekerd.  Door deze aanzienlijk grote plannen was natuurlijk veel woningoppervlakte nodig, daarbij moesten de huizen fraai uitzien en de Duitse burgers thuis laten voelen, met andere woorden: ze moesten de Duitse burgers bloed en bodem verbondenheid laten voelen. Zodat dit gelukkige uitziende leven ook weer een stimulans werd om extra kinderen te baren.

In samenwerking met het BernardinusCollege te Heerlen gingen de leerlingen Michelle Meens, Nicole Kremer en Karlijn Janssen op onderzoek uit. Wie was deze  Hermann Göring? Hoe kwam het bouwplan van de Maria Christinawijk tot stand? En hoe verging het de architecten en de bouwers.

In ons volgende item leest u in deel twee over de architecten, het bouwplan en de bouwers.