Op 5 juli was het dan eindelijk zover! Bijna twee jaren nadat het idee bij me opkwam om een herdenkingsceremonie voor Michael te organiseren is het er dan eindelijk van gekomen. Toen ik in december 2014 een vervolg schreef op het artikel van Ramon van Opdorp en melding maakte van het plan om een herdenkinsceremonie te organiseren en een herinneringsmonument op de plaats van de ramp te plaatsen had ik er geen flauw vermoeden van hoe je zoiets moet realiseren en wat er allemaal bij komt kijken… Dat weet ik nu dus wel!
Het is eigenlijk allemaal begonnen met deze vraag: kan en wil de Engelse RAF een bijdrage leveren aan een eventuele ceremonie?
Het is toch inmiddels al 61 jaar (!) geleden dat de plaatsvond in Heerlen en de luchtmachtgeneratie van nu was toen nog niet eens geboren. Maar eigenlijk, diep in mijn hart, wist ik het antwoord op die vraag al: JA!
Dat heeft alles te maken met de onderlinge verbondenheid en kameraadschap tussen (ex)- luchtmachtmannen. Daarbij is het niet van belang welke rang je hebt/had. Die eigenschappen komen veel meer voort uit het feit dat de luchtmacht een relatief klein onderdeel is waar je veel meer dan bij andere krijgsmachtonderdelen van elkaar afhankelijk bent. Omdat Michael piloot (bij de luchtmacht zeggen ze liever “vlieger “) bij de RAF was en ik uit ervaringen uit het verleden weet dat de vliegers de belangrijkste groep luchtmachtmannen is, verwachtte ik veel van de RAF. Via een oud-luchtmachtcollega die op de AFNORTH in Brunssum heeft gewerkt, kwam ik in contact met wingcommander (luitenant-kolonel ) Mark Bailey van de RAF.
Hij nodigde mijn vrouw Els en mij per e-mail uit op het Hoofdkwartier van de Afcent ( thans JFS ) in Brunssum maar dan moest ik wel twee weken geduld hebben aangezien hij op dat moment verlof had. Ik liet doorschemeren dat het voor mij allemaal niet zo formeel hoefde. Mark liet me weten dat hij aan mij merkte dat ik nogal ongeduldig was; we konden elkaar ontmoeten voordat zijn vakantie om was. We spraken af in het restaurant van Snowworld in Landgraaf. Op een gegeven ogenblik vroeg hij me wat in het kader van de organisatie van een herdenkingsceremonie mijn grootste probleem was. “De weduwe van Michael, Viola, hier krijgen” zei ik. Hij deed toen een uitspraak die ik niet zal vergeten: “I am Air Force, you are Air Force, what do Air Forces do? They Fly”. Toen ik zei “I was Air Force”, antwoordde hij: “once Air Force, always Air Force”.
Het plan was om Viola en haar man en dochter naar de Molenberg in Heerlen te halen zodat ze de ceremonie kon bijwonen. De RAF zou ervoor zorgen dat het een paar dagen aan niets zou ontbreken. In die periode zou de RAF met haar naar Michael’s graf in Keulen gaan en omdat ik de precieze plaats van het graf weet – omdat Els en ik daar vorig jaar met onze zwager Harrie en schoonzus Sjeannie zijn geweest – zouden wij meegaan. Echter, een paar maanden voordat Viola naar de Molenberg zou komen viel ze tijdens het lappen van de ramen van een laddertje met als gevolg een zeer gecompliceerde breuk in haar heup. Haar komst naar de Molenberg bleef daardoor letterlijk tot de laatste dag onzeker.
De procedures bij diverse ( gemeentelijke) instanties waren inmiddels gestart. Ook de Stichting Buurtbeheer Molenberg heeft spontaan haar medewerking aangeboden. Op een dag kwam het idee bij me op om ook de Nederlandse Luchtmacht (mijn oude werkgever ) in te schakelen, bijvoorbeeld door een Fly-over bij het monumentje op de Molenberg. De organisatie van de herdenking van het Indie-monument in Roermond had hier ervaring mee en ik vroeg hoe je zoiets zo snel mogelijk kunt organiseren. Daar vernam ik dat je dat maanden van tevoren moet aanvragen via de Commandant der Luchtstrijdkrachten. Via via kwam ik bij de man die deze zaken voor de Koninklijke Luchtmacht in Nederland regelt. Ik belde hem op en toen hij me vroeg waarmee hij me kon helpen zei ik: “een fly-over van 4 F-16 ‘s”. “Ik kan wel zien dat je van de Luchtmacht bent, die vragen altijd het onmogelijke, die zien ze vliegen. F-16’s kan niet, ik kan wel een Spitfire voor je regelen.” Op zo’n korte termijn leek me dat een sterk stuk maar hij heeft het waargemaakt.
Op de ochtend van de vijfde juli meldde zich om half tien al het team van L1 waarvan Nils Rompen deeluitmaakte. “Of we naar de plaats van de ceremonie konden gaan”. Ik vond het daarvoor nog te vroeg en stelde voor om nog even een kopje koffie te drinken. Zo kon het gebeuren dat de L1-mensen gezellig aan de keukentafel zaten en en van hieruit een live- radio-uitzending maakten. Ze wilden van alles weten over het verloop van de herdenking en wie er zo al bij aanwezig zouden zijn. Ik had hen weliswaar een draaiboekje gestuurd maar ze wilden graag meer details weten. “ Of de weduwe, viola appleby, ook zou komen. Hoe het zat met die fly-over, hoe regel je zoiets, komt er ook een afvaardiging van de RAF.
Dat Viola aanwezig zou zijn was niet zeker vertelde ik en voor wat betreft de toezeggingen van de Nederlandse Luchtmacht over de komst van de Spitfire en van de Engelse Luchtmacht betreffende de komst van een viertal hoge officieren: dat komt wel in orde. “Moet je dat niet checken?” werd me gevraagd. “Nee hoor, wat die van de Luchtmacht afspreken, dat zit wel goed”.
De ceremonie is begonnen om 11.00 uur met een kort welkomstwoord, gevolgd door de toespraak van Heerlens burgemeester Ralf Krewinkel. De burgemeester sprak zijn dank uit naar de RAF- officieren die aanwezig waren. Kolonel Grisham was getroffen door de betrokkenheid van de bewoners van de Molenberg bij het lot van Michael Smith en waardeerde zeer dat zovelen daar blijk van gaven. Hij was getroffen door de relaxte sfeer en gevoel van saamhorigheid. Hierna werd de herinneringsplaquette gezegend door pater Koppen. Vervolgens droeg Mw. Els Otten een gedicht voor dat is geschreven door Molenberger Ton Wijnen. De muzikale bijdragen werden geleverd door een lid van de Coriovallum Pipe Band en van Harmonie St. Bernadette.
Overduidelijk was te zien dat het spelen op de doedelzak en het ten gehore brengen van de “last post” grote indruk maakte op de vele aanwezigen. Vanwege de weersomstandigheden was de komst van de Spitfire onzeker maar om 12 minuten over twaalf was het dan toch zo ver: vier keer is hij overgevlogen. Onnodig om te zeggen dat dit een voor de Molenberg unieke gebeurtenis is. Om 12.45 uur belde ik de piloot,
Ralph Aarts, in het dagelijks leven F-16 piloot op de vliegbasis Volkel.
Hij was net terug en veilig geland op de vliegbasis Gilze Rijen. Hij heeft gezorgd voor een fantastische afsluiting van een indrukwekkende ceremonie. De Stichting Buurtbeheer Molenberg zorgde na afloop van de plechtigheid voor koffie met vla.
Beste Ton,
Ten tijde van het ongeval woonden wij op Zondagstraat 36. Ik zat met mijn één jaar oudere zusje in de zandbak te spelen toen ze opeens zei: “Vliegtuig in brand.” Ik keek omhoog, maar zag niets; waarschijnlijk was ik te laat en het zicht op de hemel vanuit ons achtertuintje was nogal beperkt. Toen kwam mijn moeder ons halen omdat een vliegtuig was neergestort. Volgens mijn moeder was de vliegenier er in zijn parachute uitgesprongen, ofschoon ik mij daarbij toen nog niets kon voorstellen.
We kwamen tot aan de Voskuylenweg; die was door de politie afgezet. Tegen de spoordijk lagen allemaal brandende stukken en er waren veel brandweerauto’s bij, gele en rode.
Het vliegtuig moet vrijwel recht over ons huis zijn gekomen; anders had mijn zusje het niet kunnen zien.
Ik ben nu 66 jaar, gelukkig getrouwd , heb twee kinderen en vier kleinkinderen. Ik realiseer me nu dat zonder de koelbloedigheid van de piloot ons gezin op die ochtend waarschijnlijk was uitgeroeid.
Als ik weer in Heerlen ben zal ik zeker een bloemetje leggen bij het monument. Waar kan ik het vinden? Ik denk niet dat ik daar nog veel herken.
Groeten, Sjef Pijls
Hoi Sjef. Het monument bevindt zich op de Crutserveldweg, ter hoogte van het woonwagenkampje. Afgelopen zomer heeft een jeugdvriendje, inmiddels 76 jaar en wonend in Australië, mijn vrouw en mij bezocht. Samen hebben we een rondrit over de Molenberg gemaakt,,ook het monument bezocht. Als je wil gaan we er samen heen. Kom dan een kopje koffie drinken met jouw vrouw, gaan we daarna samen naar het monument .
Mijn tel.nr.is: 045-2054970. Groetjes, Ton.
Hallo Ton, dat zal ik zeker doen, ofschoon ik nog niet weet wanneer.
Groeten, Sjef Pijls
Vermeerstraat 11
1761 WN Anna Paulowna
0223 721354
Hallo Ton,
we zijn op 19, 20 en 21 maart weer in het zuiden. Komt één van die dagen jouw gelegen?
Groeten, Sjef Pijls