Na honderd jaar nog volop toekomst voor de firma Vlek!

Koper- en blikslager, lood- en zinkwerker én pompen: zo omschreef Goverinus Vlek de activiteiten die hij vanaf 1898 uitoefende in het Utrechtse stadje Oude-water. Zijn zaak aan de Wijdstraat 19 kon hij overnemen van ‘Koperen Piet’: een kleine winkel met daarachter een werkplaats. Het pand bestaat nog, er is een loodgieter gevestigd.

Vanuit zijn werkplaats verrichtte Rinus Vlek loodgieterswerkzaamheden bij de klanten aan huis, maakte koperen en zinken daken en goten én leverde en reviseerde de pompen waarmee het drinkwater toen nog veelal werd opgepompt. Leren ringen voor het repareren van dit soort pompen liggen ook nu nog in het magazijn bij de firma Vlek. Rinus Vlek Sr. verkocht en repareerde ook wasteilen en pannen en andere huishoudelijke artikelen. In 1904 huwde hij Wilhelmina Philomena Linnebank. Het echtpaar woonde boven de winkel en kreeg 10 kinderen. De zaken liepen goed.

In 1919 veranderde de situatie van het gezin Vlek in-grijpend. Moeder had al langere tijd een zwakke gezondheid en de dokter adviseerde haar dringend om te verhuizen naar een streek met een droger klimaat. Rinus Vlek Sr. volgde die raad op en vertrok met zijn gezin naar Heerlen in Zuid-Limburg. Hij vestigde zich daar aan de chique Akerstraat, nadat hij van het college van burgemeester en wethouders toestemming had gekregen om een lood- en zinkwerkplaats op te zetten. De jonge mijnstad Heerlen bood voldoende mogelijkheden voor een loodgieter en koper- en blikslager. Juist in die tijd werden immers veel nieuwe woningen gebouwd voor de mijnwerkers die uit heel Europa naar Limburg kwamen. Rinus kreeg opdrachten voor diverse projecten, waaronder een groot aantal woningen op de Molenberg. Het pand aan de Akerstraat moest al snel worden uitgebreid en Rinus nam enkele nieuwe medewerkers in dienst.

In 1934 kwam zoon J.M.J. Vlek in de zaak. Hij leerde het vak van zijn vader en bij andere bedrijven. Vanaf het 40-jarig bestaan van het bedrijf werd hij officieel betrokken bij de leiding. Rinus veranderde bij die gelegenheid de firmanaam in ‘G.J.J. Vlek & zoon’. In 1943 trok hij zich terug uit het bedrijf en droeg hij zijn zaak over aan Jan. Het was tijdens de oorlog niet zo gemakkelijk om een gezin met vijf kinderen te onderhouden, maar gelukkig kreeg Jan Vlek nogal wat werk van boeren in de omgeving. De betaling voor die werkzaamheden gebeurde veelal in natura, zodat het gezin het hoofd boven water kon houden.

Na de oorlog was er veel werk, Nederland herrees. Ook de firma Vlek had het druk. Zo voorzag het bedrijf een groot aantal zogeheten Oostenrijkse woningen van een sanitaire installatie. Een opmerkelijk project voor die tijd was het installatiewerk voor de eerste atwoningen in Heerlen. De bouw van die woningen aan de Spoorsingel begon in 1948. In die tijd werden over het algemeen gietijzeren rioleringen, loden afvoeren en ijzeren water- en gasleidingen verwerkt; een arbeidsintensieve bezigheid. Heel modern was dat de woningen een geiser hadden voor de warmwater–voorziening.

Langzamerhand werd duidelijk dat de enorme woningnood in Nederland een heel andere manier van bouwen noodzakelijk maakte. Daarom werden in de loop der jaren nieuwe materialen toegepast en veranderden de werkmethodes, zodat de bouwsnelheid met sprongen vooruit ging. In 1948 leverde de firma Vlek één woning per week op, in de loop van de jaren werd de opleveringstermijn teruggebracht tot één woning per dag.
Er werden grotere projecten aangenomen, waaronder 296 woningen in het Aarveld in Heerlen en 188 in het Heezerveld. Behalve aan tal van woningen voerde de firma Vlek ook alle voorkomende loodgieterswerkzaamheden uit aan scholen en bedrijfsgebouwen, onder andere bij de Staatsmijnen. En zelfs het Amerikaanse militaire kerkhof in Margraten staat op de lijst van opdrachten. Er kwamen meer medewerkers in dienst en ook Lou Vlek werkte vanaf zijn veertiende jaar mee in de zaak.

In 1950 moderniseerde Jan Vlek zijn winkel, omdat hij het sanitair in een mooie showroom wilde presenteren. Ook de huishoudelijke artikelen en de – loodzware – kachels en haarden kregen daar een representatieve plek.

De medewerkers van de firma Vlek beheersten de oude technieken, maar werkten vanaf 1960 ook met moderne materialen als pvc en andere soorten kunststof. Jan Vlek vond die overgang moeilijk te aanvaarden; het oude vakmanschap, waar hij zo trots op was, verdween langzamerhand. Tenslotte is het inkorten van een gietijzeren rioleringspijp met beitel en hamer heel wat anders dan het doorzagen van een pvc-pijp! De aandacht voor duurzaam bouwen leidt momenteel wederom tot een vernieuwing van de toegepaste materialen. Ook nu is gedegen vakmanschap vereist, iets wat bij de firma Vlek nog steeds hoog in het vaandel staat.

De omstandigheden in de bouwwereld waren uitstekend, maar Jan Vlek werd in beslag genomen door de ziekte en het overlijden van zijn vrouw Dien, die altijd zijn rechterhand was geweest. Dat had zijn weerslag op het bedrijf. In 1962 moest Rien Vlek, een jaar eerder dan voorzien, in de zaak komen. Een groot aantal projecten werd in uitvoering genomen, waaronder het installatiewerk voor de nieuwe HTS gebouw in Heerlen, diverse  scholen in Zuid-Limburg en het St. Jans-College in Hoensbroek. De HTS in Heerlen is de grootste opdracht die de firma Vlek ooit heeft uitgevoerd. Het ging om de gebruikelijke werkzaamheden, maar het project bevatte ook bijzondere uitdagingen. De meest moderne materialen moesten met name in de laboratoria worden toegepast: steinguss sanitair en een vulcathene afvoersysteem. Verder werden een droge brandleiding en persluchtleidingen aangelegd. De firma Vlek nam daarom meer vakmensen in dienst.

Lou Vlek kwam terug in de zaak, nadat hij enkele jaren werkervaring had opgedaan in Eindhoven en Middelburg. Hij hield zich hoofdzakelijk bezig met het loodgieterswerk, terwijl Rien een afdeling ‘centrale verwarming’ opzette. Het bedrijf groeide snel en Jan Vlek vond het steeds moeilijker om de vooruitgang bij te houden. Dat bleek bijvoorbeeld toen de beide zoons voorstelden om moderner gereedschap aan te schaffen. Jan Vlek bemoeide zich steeds minder met de directe leiding van de zaak, maar hield wel de vinger aan de pols!

In 1964 werd besloten om de afdeling centrale verwarming te verzelfstandigen. Lou runde het loodgietersbedrijf en Rien verhuisde in 1965 met zijn nieuwe bedrijf naar de Litscherveldweg 8 in Heerlerheide, waar het nog steeds is gevestigd.

Aardgas verving langzamerhand steenkool en stookolie en maakte de centrale verwarming bijzonder populair. Vlek Verwarming voorzag in de loop der jaren dan ook heel wat woningen en bedrijven van cv, in het begin vooral in Brabant – misschien had dat te maken met het feit dat de eerste monteur uit Vught kwam. Er kwam zelfs een opdracht van Côte D’or in Amsterdam voor de verwarming van een magazijn en kantoren. Ook het bedrijf van Lou had het druk; de firma’s bewogen zich in dezelfde markt.

In 1974 verhuisde Lou Vlek zijn loodgietersbedrijf naar bedrijventerrein De Kissel in Heerlen. De gevolgen van de oliecrisis werden in die tijd langzamerhand duidelijk en de opdrachten werden steeds minder winstgevend. Toch lukte het nog tot 1978 om door te gaan. Toen gingen echter twee grote opdrachten niet door vanwege de slechte woningmarkt in Limburg. Om niet in een faillissement te geraken besloot Lou om zijn medewerkers te ontslaan. Het werk dat nog afgerond moest worden, voerde Vlek Verwarming uit en het loodgietersbedrijf hield op te bestaan. Lou vertrok enkele jaren daarna naar Hengelo, waar hij in opdracht van de firma Elmer een vakgroothandel in sanitair en cv-materialen vestigde.

Rien Vlek zette zijn bedrijf voort en deed nu ook loodgieterswerk voor voormalige klanten van zijn broer. Hij richtte zich echter niet langer op serie-woningbouw, maar verlegde het accent naar specialismen. Zo introduceerde hij al in 1979 het gebruik van zonne-energie in Limburg en installeerde hij al heel vroeg hoogrendement cv-ketels.

Zoon Han Vlek komt in 1985 in de zaak en neemt in 1998 de leiding op zich. Ook hij is trots op zijn vakmanschap en beschouwt het onderhoudswerk en het aanleggen van nieuwe installaties als een evenwichtige basis voor groei.
Het ziet ernaar uit dat het vak de familie Vlek langzamerhand in het bloed is gaan zitten. De jongste telg, Joris, schroefde enige tijd geleden een sifon los bij zijn peuterspeelzaal. Hij is bijna twee! Zijn ouders en grootouders kunnen dus gerust zijn: er is ook na honderd jaar nog volop toekomst voor de firma Vlek!

Toelichting:
De Firma Vlek is helaas door economische tegenslag als gevolg van de crisis in 2010 failliet gegaan maar heeft een doorstart kunnen maken. Het faillisement zorgde bij zowel bij de familie Vlek als bij haar klanten voor moeilijke en emotionele momenten.