Aan de rand van Heerlen begint het “Kalkland “, vanaf Welten en Benzenrade, komen we in de Kunraderberg een gebied dat bestaat uit mergel, en kalksteen of Kunradersteen, die al sinds de Romeinen ontgonnen en gebruikt werd als bouwsteen voor huizen en voor de kalkindustrie.
In deze Kunraderberg vinden we nu nog steeds restanten van deze, (vooral in het begin van de vorige eeuw), bloeiende mergel- en kalkwinning .
Vanaf de Dalweg van Welten richting Ubachsberg zien we rechts de Kalkovens die werden gebruikt om van mergel kalk te branden. Op de Kunderberg zelf heeft de Firma Schunk (van het Glaspaleis) jarenlang mergel afgebouwd om er kalk van te branden, maar de aan- en afvoerwegen waren hiervoor niet gunstig, men moest met paard en wagen naar het station van Voerendaal om het af te voeren naar Maastricht.
Verderop in de richting van Voerendaal ( Bergseweg) en Ransdaal (Gewande) staan nog meer van deze ovens. Deze kalkovens waren ronde gemetselde ovens van ongeveer 5 meter doorsnee en 5 meter diep, met boven een ronde vulopening en aan de voorkant een boogvormige opening die tijdens het brandproces werd dichtgemetseld.
De oven werd gevuld met lagen mergel met daartussen bruinkool of steenkool, afgedekt en aangestoken, na een paar dagen was de brandstof opgebrand en van mergel was kalk geworden. Deze kalk was ongebluste kalk (carbiet) die veel gas bevatte wat uiterst explosief was. Daarom werd deze kalk in grote bekkens met water geblust. De ouderen onder ons kennen carbiet nog van Nieuwjaar, waar in melkbussen carbiet werd gevuld, met de deksel werd afgesloten en door een gaatje water of spuug werd bijgevoegd , door een chemische reactie kwam het gas vrij en explodeerde wat een enorme knal tot gevolg had.
Vandaag de dag is men bezig om door wandelroutes het kalkland weer onder de aandacht te brengen.
Klik op linksstaande QR-code. Print de QR-code uit en hang deze op. Door te scannen met een telefoon komen bezoekers direct uit bij dit verhaal.
’t Carbiet met oud jaar kan ik me nog herinneren. Ik zat nog op de lagere school en mocht ‘savond nog naar buiten. Met ’n hele groep kinderen gingen we door heel Meezenbroek, allemaal gewapend met ’n blikken stroopdoos met carbiet en als je geen spuug genoeg had op dat moment dan kaatsjte ’n ander wel effen erin. Om 12uur gingen we allemaal braaf naar huis. Maar wij gingen nog even naar opoe Wever Nieuw jaar wensen en koude schotel van tante Anna eten.Lekker was dat.
Het resultaat van de kalkoven was ongebluste kalk CaO en niet carbiet CaC2