Ruzie om een paard in Welten

De Oostenrijkse Successieoorlog (1740 tot 1748) bracht heel wat vreemde troepen in onze regio. De boeren, die het in hun dagelijkse strijd om het bestaan al moeilijk genoeg hadden, kregen er nog een probleem bij. De troepen moesten voorzien worden van “fourage”. Bovendien hadden de legers veel paarden nodig. Schout en schepenen kregen dan de aanzegging om te zorgen voor een bepaald aantal voerlieden met hun paarden. De rotmeesters (rot of rotte = buurt) moesten de bevelen dan overbrengen aan de betreffende boeren. Herhaaldelijk deden zich hierover conflicten voor.

Bont en blauw
Op 21 april 1747 trok een Hongaarse colonne door Heerlen, die voorspan verlangde. Rotmeester Weeren Eymael begaf zich naar de Stegel in Welten, om de boer Dirk Hensgens te waarschuwen, dat hij zich met zijn paard ter bestemder plaatse moest vervoegen. In plaats van te “pareren” zoals het een goed burger betaamde, schold Dirk de oude Eymael uit voor “oude schelm” en met andere “injurieuse woorden”. Daarna ging hij tot handtastelijkheden over en wierp de rotmeester met dikke stenen drie gaten in het hoofd, zijn linker schouder was “bont en blauw” en een vinger van de rechterhand “geheel gequetst”. Eymael nam de benen en begaf zich ijlings naar de chirurgijn Hoepert Roebroeck, om zich te laten verbinden.

Het vonnis
Vervolgens spoedde hij zich naar de schout om aangifte te doen van mishandeling en “insubordinatie”. Drie door justitie opgeroepen getuigen konden het verhaal van rotmeester Eymael alleen maar bevestigen. De rechters waren van oordeel, dat zulk “quad exempel” ten strengste gestraft moest worden. Vermoedelijk vanwege de troebelen van de oorlog duurde het nog wel even voordat het vonnis uitgesproken werd. Na ruim twee jaar, op 19 juni 1749, kwam het vonnis los. Dirk moest brommen! En wel in de gevangenis van Valkenburg, zes weken achter elkaar op water en brood en op eigen kosten. Bovendien moest hij de doktersrekening aan Roebroeck, ten bedrage van drie dukaten, voldoen. Verder vijf dukaten betalen aan de rotmeester “voor smerte en versuymen”, evenals de kosten van het proces. Dirk Hensgens zal zich voortaan wel bedacht hebben, eer hij nogmaals zulk “quad exempel” stelde.