Op Zondigmiddig zoogst ste ummer gans get luuj in Heehle.
Ut woar daan neet zoeh druk wiej op Zoadestig, want op Zoadestig woehde de boodsjappe gedoah, alle winkels woare oohpe en veúl jong luuj, diej s’middigs vrej houwe, driehnde mit in ut rundje, Sarool, Stationstroat, Oranje-Nassoustroat en Maat. Vuur neumde dat doeh de ’Renbaan’.
’s Zondigmiddigs woar ut veúl ruijiger, mar waal ee sjtuk gezelliger. Veúl luuj op de beehn diej de winkels en de etalages besnuffelde. Veúl Heehlesje burgers wandelde durg ut centrum. Me koam ooch ummer bekinde teehge. Heehlesje zaakeluuj, diej alling op Zondig vrej woare, leehte zich in de betste kleijer bewondere en flaneerde uuver d’r Maat en de Sarool. Wat ich meen te herinnere is, dat ut doeh, vúúr d’r kreeg, nog ging terrasjes goof, me kosj waal op ee paar plaatsje ee lekker iesjke gelle.
Lunchrooms woare d’r waal al vúúr d’r kreeg, Verheuge en Bernhaerts woehte good bezog
In de iesjte twiej, drej joare van de bezetting, verenderde ut Zondigmiddigsbild neet zoeh weuhsj, de Pruuschje
leete de Heehlesje luuj op Zondigmiddig mit rouw.
In ‘t letste joar van d’r kreeg woar ut gedoah mit de gemuutligheet. De luuj bleeve heem. De winkels woare toch leehg, en de anger gesjefte woare touw.
Ut iesjte joar noah de bevrijding, woar waal veúl vruidt en sjpasz, veúl Amerikaanse soldoate. Vuur danste in de Oranje-Nassoustroat, mar nog ging ruijige Zondigmiddige.
Mar in 1945-46 koam ut ouwe bild wer truuk, veúl te zieh in de winkels, wandelende Heelesje luuj, good bezatte lunchrooms, Ruto, Castellum en anger cafe’s woehte weuhsj bezog.
Lange reije aan de kassa’s van de Heelesje bioscopen, um ee keethje te gelle vuur de middig of de aovendvuurstelling.
Vuur mich bliehve diej Zondigmiddige ing sjoehn herinnering.
In 2003, ich meen ut woar in Juni, woare vuur, mieng vrouw en ich, op bezeuk beij kinnesse in Heehle.
Zelf woehne v’r, noah get umzwervinge durg Zuid Limburg, in Waubich.
Mar v’r zint waal echte Heehlesje. De vrouw is geboore op de Kloosterkoolhof.
Ich en ziehker 10 generaties vúúr mich zint allenuj in de Gierstroat en de Kruutsstroat geboore.
Mar wiej daan ooch, v’r woare dus op bezeuhk in Heehle.
Vuur houwe ut os doah in Heehle good loate goah, aan d’r good verzurgde ‘Brunch’, v’r woare eegelik get diek gegeehte. D’r gastheer stelde vuur um de beehn get te stjrekke en de Sjtadt in de goah.
Vreuger kinde v’r in Heehle neet ut gezegde ‘De Sjtadt in goah’. Vuur ginge, zagte v’r doeh, ‘Noah Heehle in’.
V’r wiste doeh ooch neet dat Heehle ing Sjtadt woar.
Mar good, vuur ginge de Sjtadt in. Van de City-flat leepe v’r der Putgraaf aaf bis aan de Oakerstroat, doah d’r hook um, woah doeh nog Vogelzang woar, langs d’r Beesmans, deh hat zondigsmiddig ummer touw.
Op de terrasjes beij Braake en zieng buure, zoote ee paar gaste.
Deh Zondig woar in Heehle nieks te doehe, dus veúl bezeukers hoofde v’r, zoeh wiej zoeh, neet te verwachte.
V’r ginge de Geleenstroat aaf. D’r Bour mit zieng oehre, leete v’r reks ligge. Langs ut Gemeentehoes, bis op d’r hook, woar vreuger d’r slechter Kamps zoot. Links woar d’r Roeks deh veúl plaate hat verkoch.
Vuur leepe de Honigmanstroat in, bis op d’r hook van de Promenaad. V’r ginge neet de kant van d’r Schouwburg op, mar leepe de Promenaad aaf richting Maat.
Aan d’r Maat likt ut ‘kabuufke’ van Veneziana, deeh woar neet oohpe, of heh aan de Saroolkant iesjkes woar aan ’t verkoope, weet ich neet mieh.
Vuur woare van aaf d’r Bour in de Geleenstroat, ginne miensj teehge gekoome. Mar wiej v’r aan de Sarool en d’r Maat koame, wiste v’r neet wat vuur zooge: ’n dartig drugsverslaafden, miejst mansluuj, diej doah leepe, sjtonge, zoote of looge. De drugsverslaafden houwe ut centrum van Heehle uuvergenohme.
Deh groep bewoog zich ooch, inkele leepe de Sarool aaf richting ‘Corio’, angere koame truuk oeht de Sarool.
Sommige bleeve hange aan d’r Maat, angere leepe durg richting Geleenstroat.
Ing vrouw sjloog zich mit d’r kop teehge ing roeht van vanHaren. Ginne gebierde naoh heur. Wiej lang dat ze dat hat volgehouthe, han ich neet mitgekriehge. Degeene diej bejenee
sjtonge, woare neet geweun get aan ut vertelle, mar sjreide teehge een, graat of ze zich de hoehd vohl sjoole.
Ze zooge os neet, of dooge of ze os neet zooge.
Ut bild doah vuur mich, doog mich dinke aan inne film deh ich joare geleeje ins han gezieh. Ut woar inne S.F. film deh leet zieh wiej de welt zouw oehtzieh noah inne atoomoorlog. Ongeveer dartig personen leepe doah ronk tusje kapotte hoeser en diej zich ongeree ’t leehve zoer makte um te uuverleehve.
Zoeh erg woar ’t neet op d’r Maat in Heehle.
Mar ich zoog luuj, diej ’t nieks oehtmakde wiej ze oehtzooge, verzurgd of onverzurgd, of wiej ze gekleehd woare. Heuhn toekomstbild geet, volgens mich, neet wiehr dan huj. Wiej ze huj nog aan ’t letste bietje drug kinne koome. Ich dink dat ‘murge’ neet vuur heuhn besjteet. Mar ich kin natuurlik ooch neet genouhw heuhne gedachtegank.
V’r motte d’r vaan oeht goah, dat deez luuj allenuj ing mam en inne pap hont, diej ongetwiehveld veúl van heun kink hoothe. Mar diej ouwesj kinne heuhn kink miesjtaal neet helpe.
Deks kinne ze heuhne zoon of dochter neet mieh truuk, zoeh wiej ze vreuger woare. Ee good gesjprek is miesjtal neet mieh meugelik, want inne verslaafde is alling nog mar bezig um aan drugs te koome.
Deez luuj zint te bedoehre, mar ooch heun ouwesj.
Ich kin, graat wiej alle luuj, Heehle heij in ging oplossing geehve.
Vuur houwe doah ing paar menuute gestjange, zonger get te zaage. Tot inne vaan os veere zeeht: “Zouwe v’r mar noah heem goah?”.
Vuur zint truuk gegange noah de City-flat. De gastvrouw trakteerde op koffie en vlaa.
Ut smakde mich neet zoeh good, ich woehd dat bild van d’r Maat neet kwieht.
Heehle hoofde vuur mich neet mieh zoeh nuudig, ziehker neet miej op Zondigmiddig.
Karel Lindelauff
Waubich Augustus 2004
Klik op linksstaande QR-code. Print de QR-code uit en hang deze op. Door te scannen met een telefoon komen bezoekers direct uit bij dit verhaal.
Dit is niet het Heehle uit mijn tijd, maar wat is het verrekte leuk om deze herinneringen in dialect te lezen. Lijkt me best moeilijk om op te schrijven! Ik kan het geschreven dialect nu beter ‘vertalen’ dan vijftig jaar geleden toen ik er nog woonde.
Al meewandelend met de tekst, vullen de herinneringen aan Heerlen elkaar aan. Ik herinner me de tunnels onder het spoor door, waarvan de rechter vanuit het centrum gezien, hangplek was voor drugsverslaafden, d.w.z. ouderen durfden er niet meer te lopen. Mijn broer woonde een tijd in de Oude Linde straat, waar uit auto’s gehandeld werd. In diezelfde straat kwam ik als kind van 8 of 9 om er samen met andere kinderen, soms wel 10, TV te kijken. Er woonde een ouder echtpaar, voor 5 cent (of was het een dubbeltje) kon je op woensdagmiddag naar “pipo de clown” kijken, voorafgegaan door “de verrekijker”. Voor dat geld kregen we ook een glaasje ranja en een koekje.
Op d’r maat stond een vis”tent” (bij de apotheek), waar je heerlijke “maatjes” kreeg. mijn vader leerde me. hoe je hem met twee vingers boven je mond kon houden en hem dan liet zakken. Díe smaak raak je niet meer kwijt.
Mijn vader ging altijd over de markt en kon trots thuiskomen met iets wat hij daar op de kop had getikt (in de woorden van mijn moeder “zich aan had laten praten”) Zijn beste aankoop was een toen geavanceerde, nu een eenvoudige metalen dunschiller, die nog steeds mijn wedstrijd- aardappelschilmes is, waarmee ik volgens mij alle schilrecords teniet kan doen. Toen ik later in Amsterdam woonde liep ik nog steeds graag over de Albert Cuyp en de Dappermarkt om de marktventers/ standwerkers te beluisteren: “Meneer heeft u een plastic zakkie?” “Mevrouw, ik heb een glazen oog en een houten poot, maar geen plastic zakkie” en dat soort onzin.
Een wandeling met mijn moeder: Benzenraderweg – Nobelstraat- langs het kruisbeeld (?)- naar het Hemaplein- Akerstraat- kerkplein- Geleenstraat eindigde weleens met de woorden ” Hasse zin in ee kroketje?” Dat betekende dat we langs Bon Apetit (was dat de eerste friture in Heerlen?) liepen en daar een kroketje scoorden. Dat was net op, als we door de Kruisstraat de Benzenraderweg weer indraaiden. (Ik nam toen nog kleine hapjes)
Wat leuk om nog een stukje te lezen wat geschreven is door een neef van mijn opa. Ik hoop dat het blijft staan hier.
CLeuk sjtuk van deë Lingeloofs jong.
Joa, de “renbaan”, die kin ich mich nog good herinnere. Mar umdat ich doe nog in ’n poefprook ronk leep, han ich noeëts richtig sjans gehad bij de grietjes. Die keke mieë noa de knulle die al lepe te sjtense mit richtige lang boksepiepe (mit die brej umsjleëg ongenaa) en eëetleëpele brillantine in de hoare. D’r Wiel Knipa ziëliger hat dat “sjneure” op zondigmiddig nog bezonge in dat prachtige leedje “Kom mit d’r Oambusj i”.
Och ’t verhoal van de platezaak Richterich & Roeks” reupt werm herinneringe op. Ich dat ’t begin joare vieftig is geweëe dat die ing geweldige sjtunt hauwe oetgehoald. Op de etalageroet woar op ooghuuëgte ing sjief aangebrach en wenste doa dien hank teëegenaa hools, sjalde oet de luidsjpreëekers de letste tophit. Man, wat han ich doa mit mieng klassevrung van Bernardinus tussje de middeg deks zwijmelend sjtoa te loestere noa Glowworm van de Mills Brothers.
Och deë meneer Roeks zieën ich nog zoë vuur mich: e sjriel män’ke mit inne bril op en ’n sjpitse naas. Doa onger e sjnäütske wieste destieds alling bij Amerikaanse filmsjterre zoogs.
Och dàt woor zoë typisch sjtuksjke Heële dat noeëts mieë terük kumpt, mar dat ich ummer mit mich mit draag.
Jan Hendriks, inne Winbuul oet Voelender