De val van de Lange Jan en Lange Lies

De Lange Jan en Lange Lies waren hét symbool van Heerlen. Beide schoorstenen hoorden bij de Oranje-Nassaumijn I.

“Jan” werd in 1937/1938 gebouwd en was 135 meter hoog. “Lies” (ook wel “D’r Köb” genoemd) dateerde van 1953 en piekte 155 meter hoog in de lucht. Het was lange tijd de hoogste in beton opgetrokken schoorsteenpijp ter wereld. Nadat de ON-1 in 1974 gesloten was, werd Lies op 16 augustus 1976 door dynamiet geveld. Vijf dagen later was het de beurt aan Jan, maar die nam wraak door een andere kant op te vallen dan gepland. Er zijn geen doden bij gevallen maar de schade was aanzienlijk.

Bron: Rijckheyt.nl | Kloosterweg. Toeschouwers bij de restanten van de Lange Jan, een van de twee schoorstenen van de Oranje-Nassaumijn I
Bron: Rijckheyt.nl | Kloosterweg. Toeschouwers bij de restanten van de Lange Jan, een van de twee schoorstenen van de Oranje-Nassaumijn I

Als ik soms in het buitenland ’s avonds schoorsteenpijpen zie met een rode ring van lichten, moet ik altijd aan de drie rode ringen van de Lange Jan en de vier van de Lange Lies denken. Ik weet niet of het waar is, maar het staat mij bij dat de kabelbaan op de steenberg ’s nachts ook verlicht was. Ik kan me nu trouwens nauwelijks voorstellen dat op die steenberg nu de wijk Zeswegen aangelegd is. Daarvoor zal die berg behoorlijk zijn afgegraven.

Het was best wel een vreemde gewaarwording als ik in de jaren zeventig voor een dagje naar mijn geboortegrond ging en al bij Nuth tevergeefs uitkeek naar de twee hoge pijpen.

Bert

Bert Nijkamp werd in 1941 in Heerlen geboren. Twintig jaar woonde Bert in Meezenbroek. Deze tijd was voor hem onvergetelijk. Na een (mislukte) start in de horeca diende hij zijn militaire dienstplicht te vervullen en in die periode was zijn gezin in 1961 naar Apeldoorn verhuisd. Na te zijn afgezwaaid, had hij een paar jaar een adm. functie bij een constructiefabriek om daarna als burger-ambtenaar in verschillende technisch/ administratieve functies bij een TD-eenheid van Defensie zijn brood te verdienen. Al sinds zijn jonge jaren schreef hij graag en was hij geïnteresseerd in historie. Zowel voor die constructiefabriek, als voor zijn militaire werkgever heeft hij verschillende artikelen geschreven. In 2010 schreef Bert samen met een oud-collega een boek over over “150 jaar Kamp Nieuw Milligen”, een militair complex midden op de Veluwe. Ze hebben er twee jaar aan gewerkt. En in 1991 kwam een door Bert geschreven boek uit over 75 Jaar Apeld. Chr. Mannenkoor (zie www.acm-apeldoorn.nl) waarvan hij al jaren lid was (de basis voor zijn liefhebberij voor mannenkoorzang was n.b. bij het K.H.M. St. Pancratius gelegd!). Bert is op 10 oktober 2012 in Apeldoorn overleden.

17 gedachten over “De val van de Lange Jan en Lange Lies”

  1. Ook ik heb veel herinneringen aan der Lange Jan en ’t Lies. Vanaf 1963 tot 1972 reisde ik elke week met de trein naar elders in het land. Als ik dan voor het weekend met de trein naar huis kwam en je zag van verre die twee pijpen, dan bekroop me altijd het prettige van weer thuis te zijn. Vooral ’s avonds als de rode verlichting op de pijpen aan was. Als de trein ter hoogte van de spoorsplitsing Maastricht-Heerlen en Sittard-Heerlen begon af te remmen en ik zag dan ook nog de rood-verlichtte letters ON op de mijnschacht van de ON| dan wist ik het zeker: ich bin werm heem! Ook mijn Pa had iets met die pijpen: als schilder in dienst van de Fa. Van Wersch heeft hij ooit de ballustrades rondom de lange Jan moeten schilderen. Ik herinner me nog zijn verhalen hierover, vooral zijn mededeling dat die pijp bij een beetje wind zo heen en weer zwiepte. Leuk om weer eens iets hierover te lezen Bert!

  2. ik woonde in de wijk eikenderveld dus als je uit het raam keekik woonde toen in de hertogstraat, zag je altijd de lange jan en lies staan dat was en mooi gezicht vooral s,avonds als het donker was die rode lichtjes die hadden wel wat en als je weg was geweest en terug kwam en die twee torens zag dan wist je ik ben weer thuis en dat gaf en heerlijk gevoel ik woon nu in Sittard sinds een paar jaar maar in hart en nieren blijf ik een echte Heerlenaar met al zijn herinneringen aan mijn mooie tijd in deze stad waar ik ben geboren.

  3. “In Heële sjteet d’r Lange Jan te zjwaame daag en nach, woe is dee miensch va Heële ….. “. Dat is er door mijn ouders met de paplepel ingegoten, “wie ich noch werm, bej de mam op d’r erm” lag. Daarna vaak herhaald en ik zong het voor mijn kinderen. Als dat beeld dan niet meer klopt, doet dat een beetje pijn. Zoals mooi beschreven in de vorige reacties. Terugkomend van een fietstochtje door het mooie Mergelland naar Schin op Geul en Valkenburg en Maastricht of struinend door de velden en holle wegen boven de Tuung en mijmerend op het hoge gedeelte van de breuk van Ubachsberg: doa stjeet d’r lange Jan….. Het magistrale Carnavalslied (de hoofdletter kies ik bewust) van Wiel Knipa is het door veel Heerlenaren uit het hoofd geleerde monument. Ik kan me overigens niet herinneren, dat er zoals later van de Berlijnse muur na 1989, stukjes Lange Jan of Lies zijn aangeboden. Was ik maar op het idee gekomen, dan was mijn studiebeurs snel afgelost geweest. Ook ik kreeg van mijn moeder het prentje met de lange Jan die ten grave gedragen werd toen ik in het weekend vanuit Amsterdam naar huis kwam en ik herinner me de carnavalstoptocht daaropvolgend , waarin veel groepen en Einzelgänger het verdwijnen van dit markante herkenningspunt als thema hadden. Zou ik naar Australië geëmigreerd zijn, dan zou het horen van dit lied mijn tearjerking-moment zijn. Enfin, we hebben het overleefd …. In jidder gevaal broeest d’r noch inne Heëlesje Wink. Met excuus voor verkeerd geschreven dialect. Zie zaa zoeë!!

      1. De tekst van Wiel Knipa’s “D’R LANGE JAN MARSJ”
        Paris hat zienne Eifeltoer, i Kölle sjteet d’r Doom,
        in Brussel sjteet ut menneke en iemmieteert d’r Donausjtroom.
        In Heële sjteet d’r Lange Jan te sjwame daag en nach.
        Woeë is deë miensj van Heële, deë noets ‘ns hat gezach:

        Refrein:
        Kiek ‘ns doa, kiek ‘ns doa, doa stjeet d’r Lange Jan !
        Dat is d’r langste keël deë uëver Heële kiekke kan !
        D’r Lange Jan kint jiëker kink.
        Deë is joa graad ezoë bekint wie ozze wink !

        En is me ins wiet voet geweë, en wilt op heem agoa,
        da züt me, wied va Heële al, d’r Lange Jan gans mechtig sjtoa.
        Dan sjteet e doa wie inne vrunk, deë ummer op dich wach.
        Woeë is deë miensj van Heële, deë noets ‘ns hat gezach:

    1. De TV-serie Van Gewest tot Gewest besteedde aandacht aan de val van de Lange Jan en de Lange Lies. O.a. een interview met de bouwer, die bij de val aanwezig is te zien, alsmede de rouwstout door Heerlen / een requim voor de Lange Jan. NOSTALGIE TEN TOP! Kijk zelf maar:

      1. hallo gerald b byna 40 jaar na de val van onze lange jan heb ik de beelden van de rouwstoet terug gezien als oud heerlernaar mocht ik zowel de bouw en ook deval meemaken in de rouwstoet liepen wy als afvaardiging van de ssovh sektie sportfietsen mee inde stoet het afscheids prentje is nog steeds in myn bezit groetend henk verdonkschot

  4. Ja Ton, terecht maak je melding van het feit dat je de rode ON-letters op de schacht van de ON-I zag als je met de trein Heerlen binnenreed.
    Opmerkelijk is dat dit het enige is dat van het hele ON-terrein nog overgebleven is. Dus ook nu kun je de ON-letters nog steeds zien.
    Wat de meeste mensen niet weten is dat in deze schacht het Nederlands Mijnmuseum is gevestigd sinds 2005. De schacht is in 2010 gekozen tot een van de vijf Landmarks van onze provincie. Iets waar we trots op mogen zijn!
    Dagelijks leiden onze vrijwilligers (allemaal ex-mijnwerkers) u door het museum, waardoor u een indruk krijgt hoe het vroeger in de mijnen was. Voorwaar een bezoek waard!
    Raadpleeg ook eens onze website http://www.nederlandsmijnmuseum.eu
    Dan krijgt u al een eerste indruk.

  5. Ik heb van 1973 tot 1976 op het cbs gewerkt oude kantoor ON1, daarna ben ik naar duitsland verhuisd met mijn echtgenoot. Ik zat op de dat afdeling van het cbs. Toen men bij de ON1 begon te breken viel bij ons de unit kast steeds uit . Dan moest de monteur weer uit eindhoven komen. Wij konden dan weer verder kijken naar de afbraak van de bijgebouwen van de ON1. Met grote ijzeren bollen sloegen ze tegen de muren van de gebouwen om ze te slopen. Groetjes Carla

  6. Beste expat-Winkbuüle en Lange Jan en Lies-geinteresseerden,

    Mooi om te lezen hoe enthousiast jullie over de verdwenen sky-line van Heerlen zijn.
    Een uitgebreid verhaal over de Lange Jan, van ‘geboorte’ tot en met ‘begrafenis’, kunnen jullie vinden in Het Land van Herle, 2013, nummer 1, blz. 1 t/m 22. Ik heb het geschreven n.a.v. een opmerking van een toen 17-jarige vriendin van mijn dochter. Tijdens de voorpret voor carnaval 2012 bij ons thuis werd natuurlijk d’r Lange Jan- mars gezongen. Zij vroeg toen wie die Lange Jan eigenlijk was. Na mijn uitleg, waarbij er door het zestal jongelui aandachtig werd geluisterd, besloot ik het verhaal op te schrijven en aan te vullen. Tijdens het onderzoeken bleek als snel dat Lange Jan in maart 2013 75 jaar oud zou zijn geworden. Dat werd de streefdatum voor publicatie. Dat is toen net niet gelukt. Daarnaast kwam er in maart 2013 de nieuwe paus en waren er weer politieke strubbelingen, geloof ik. Het nieuws ging toen (terecht) meer over Franciscus dan over Jan. Misschien kreeg het verhaal mede daardoor niet aandacht die ik had gehoopt. Het artikel is nog niet digitaal beschikbaar, maar wel (in kopie) na te bestellen. Zie daarvoor de site van het Land van Herle: http://www.landvanherle.nl/historisch-tijdschrift
    Tot slot: in het artikel over Lange Jan kondigde ik al aan dat het verhaal van Lies snel zou volgen. Nou, ik ben er mee bezig. Ik streef er naar het dit jaar te laten verschijnen, in Het Land van Herle.
    Marcel J.M. Put

  7. Leuk om deze reacties te lezen. Ik ben zelf een paar jaar na de sloop geboren en heb ze dus nooit gezien, maar er werd in m’n jeugd nog regelmatig over gesproken dat toch als iets iconisch aanvoelt. Ik heb dan ook altijd gedacht dat hij gesloopt was toen ik pas een paar jaar oud was maar toen blijkt hij dus al weg geweest te zijn.

  8. Leuk om al deze reacties te lezen. Ik ben in Heerlen geboren in 1967. Ik woonde toendertijd in coriovallumstraat gedurende 25 jaar. Mijn ouders vertrokken in 1962 van Spanje naar Nederland en mijn vader werkte tot 1974 in Oranje Nassau mijn 1. Hij was de eerste spanjaard die een houwersdiploma kreeg en die ik nu in mijn woonkamer heb in Spanje waar ik vanaf 1992 woon. Ik weet nog goed dat wij die 2 dagen van de val van lange Jan en Lange Lies vrij kregen van school om deze te bekijken. ik hoop dat we nog veel reacties kunnen lezen van veel mensen.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.